عصر روز شنبه هفته گذشته در حالی که بسیاری از مردم از پیروزی های پیاپی ورزشکاران کشورمان در رقابت های المپیک خوشحال بودند، زمین لرزه هایی به مقیاس شش و 6.2 در مقیاس ریشتر شهرستان های اهر، ورزقان و هریس در آذربایجان شرقی را لرزاند.
خسارت های وارده بر اثر این زمین لرزه به قدری شدید بود که نزدیک به 300 روستای واقع در این شهرستان ها بین 50 تا 100 درصد تخریب شدند. در این حادثه تلخ بیش از 15 هزار منزل مسکونی بین50 تا صد درصد آسیب دیده که نزدیک به شش هزار از انها به صورت صد در صد تخریب شده است.
بر اساس گزارشات یکهزار و صد واحد مسكونی از خانه هایی که به صورت صد در صد تخریب شده است مربوط به مددجویان تحت پوشش کمیته امداد است.
آنچه در این میان بیش از پیش موجب ناراحتی و نارضایتی مردم شده، این است که ساختمان های ساخته شده در سال های اخیر در برابر کوچکترین زلزله ها کمترین مقاومت را دارند. خوشبختانه در دولت های نهم و دهم گام های موثری در راستای تامین مسکن مردم برداشته شده است و این سیاست توانسته نیاز بخش اعظمی از مردم را تامین کند. بالا بودن هزینه های ساخت و ساز و زمین شاید از عمده دلایلی است که موجب شده مشکل مسکن به موضوعی جدی برای مردم و مسوولین تبدیل شود. با وجود تمامی این مشکلات توجه به نحوه نظارت بر ساخت و سازها برای تاسیس واحدهایی مقاوم و ایمن در برابر حوادث طبیعی امری ضروری است.متاسفانه زلزله اخیر شهرستان های اهر، ورزقان و هریس حقیقتی تلخ را برای مردم و مسوولین آشکار ساخت و آن رعایت نکردن اصول اولیه ساخت و سازهاست.
شاید تا حدودی بتوان تخریب ساختمان های قدیمی را امری قابل توجیه تصور کرد ولی تخریب منازل مسکونی جدید و همچنین ساختمان های اداری و عمومی غیر قابل توجیه و نشانه ضعف در بحث نظارت و ساخت و سازهاست.ساختمان های که با ظاهری زیبا و صرف هزینه های میلیاردی در سال های اخیر ساخته شده اند امروز بر اثر زلزله به اماکنی غیر قابل استفاده تبدیل شده اند.
تخریب بیمارستان تازه تاسیس امام حسین (ع) شهرستان هریس که تنها بعد از دو سال افتتاح امروز به ویرانه ای تبدیل شده دلیلی آشکار بر رعایت نکردن اصول ایمنی و مقاومتی ساخت و سازهاست.
تخریب ساختمان های فرماندرای های هریس و ورزقان نیز در این بین نکته ای قابل تعمق است، چرا که اینچنین اماکنی که به عنوان کانون مدیریت حوادث در بحران ها شناخته می شود باید حداقل اصول مقاوم سازی و ایمنی را داشته باشد.
نکته قابل توجه در این بین ساختمان های اداری و مسکونی است که توسط کمیته امداد امام خمینی (ره) ساخته شده که کمترین خسارات را بر اثر این زمین لرزه دیده اند.
تردد در ساختمان اداری کمیته امداد هریس در مقابل ساختمان تعطیل شده فرمانداری این شهرستان به خوبی گویای این مطلب است. در بسیاری از روستاها همچون “ولیلو”، “دیگ دیگان” و “خواجه” از توابع شهرستان هریس خانه های ساخته شده توسط کمیته امداد جزو معدود خانه های به جا مانده از زلزله می باشد.
در روستای ولیلو که تنها سه ساختمان از زلزله های اخیر باقی مانده است یکی مربوط به مددجویان کمیته امداد است که توسط این نهاد حمایتی ساخته شده است.
عملکرد کمیته امداد که با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت اقدام به این ساخت و سازها کرده است در نوبه خود جای تقدیر داشته و می توان از آن به عنوان الگویی عملی برای ساخت و سازهای بعدی نیز استفاده کرد.
به نظر می رسد نهادی که به دور از برخی تبلیغات و بزرگ نمایی ها به دنبال تخصصی کردن خدمات خود برای کمک رسانی بهتر به اقشار محروم جامعه است باید بیش از پیش حمایت شود.
کمیته امداد با وجود داشتن دغدغه های فراوانی همچون نیازهای مالی و ایجاد اشتغال برای مددجویان تا کنون توانسته است 157 واحد منزل مسکونی شهری در شهرستان های اهر، ورزقان و هریس احداث کند.
همچنین در مجموع یکهزار و 48 واحد مسکونی نیز در این سه شهرستان بهسازی و مقاوم سازی شده است که مراحل نظارت بر ساخت و سازها در دو شهرستان اهر و هریس بر عهده خود کمیته امداد و در شهرستان ورزقان بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بوده است.
هرچند وقوع زلزله به عنوان حادثه ای پیش بینی نشده تلقی می شود ولی با توجه به اینکه منطقه آذربایجان در منطقه ای حادثه خیز قرار دارد باید توجه ویژه ای به ساخت و سازها و همچنین مقاوم سازی ها داشت.
تجربه های کمیته امداد در ساخت منازل مسکونی برای مددجویان نشان می دهد که در صورتی که امکانات لازم برای این نهاد فراهم شود می تواند به بهترین نحو ممکن اقدام به ساخت مسکن برای مددجویان تحت پوشش خود کند.
در این راستان نیز این نهاد برنامه ریزی های مناسب و کارشناسی ارایه کرده است که در صورت حمایت های مردم و خیرین نه تنها فشاری بر دوش مددجویان واد نمی شود بلکه این افراد به راحتی می توانند از صاحب مسکنی امن در برابر حوادث شوند.