دکتر محمد مهدی‌نژاد نوری  درباره این طرح توضیح داد: در نظر داریم پژوهشکده‌هایی مجازی با محوریت علمی و موضوعی طرح‌های کلان و طرح‌های بزرگ صنایع مهم راه‌اندازی کنیم. این پژوهشکده‌ها در واقع فضایی را برای فعالیت تخصصی دانشجویان بر روی یک طرح فراهم می‌کنند اما خود به صورت مستقل پذیرنده دانشجوی دکتری نخواهند بود بلکه دانشجویان پذیرفته شده در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها را سازماندهی می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه این پژوهشکده‌ها تا زمان برقراری یک پروژه به کار خود ادامه خواهند داد، افزود: پژوهشکده‌ها ترکیب نسبتی استاد و دانشجو را تغییر خواهند داد یعنی اگر هم‌اکنون یک استاد با دو دانشجوی دکتری کار می‌کند، این تعداد به 10 دانشجو می‌رسد. این موضوع از این منظر اهمیت دارد که طبق قانون باید 20 درصد دانشجویان کارشناسی در تحصیلات تکمیلی پذیرفته شوند که این دو برابر میزان فعلی است.

مهدی‌نژاد ادامه داد: اگر طرح‌های کلان ملی که در شورای عالی عتف تدوین و تصویب می‌شوند، اجرایی شوند، پشتیبان این پژوهشکده‌ها برای پذیرش دانشجو می‌شوند. این پژوهشکده‌ها زیر نظر دانشگاهی که اجرای طرح کلان را به عهده گرفته است و اساتید همکار طرح شکل می‌گیرند و پذیرفته‌شدگان آن رسماً دانشجوی دانشگاه یا پژوهشگاه محوری طرح هستند.

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با تأکید بر اینکه افزایش ظرفیت دانشجوی دکتری پژوهش‌محور مستلزم افزایش پروژه‌های کارفرمایی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هاست، اظهار کرد: حرف اصلی این است که اگر می‌خواهیم در مقطع دکتری پژوهش‌محور، جهش خوبی داشته باشیم باید همه جانبه کار کنیم. در این زمینه طرح‌های کلان ملی که تا سال آینده فاز مطالعات صفر را تمام می‌کنند و به فاز اجرایی می‌رسند، می‌توانند نیروهای متخصص زیادی را جذب کنند.

دبیر شورای عالی عتف توضیح داد: سال گذشته که آموزش عالی کشور برای نخستین بار در دکتری پژوهش‌محور پذیرش داشت، 500 دانشجو به دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها راه پیدا کردند. برای سال جاری نیز قرار بر دو برابر کردن میزان این پذیرش بود که هنوز مصاحبه‌های تعدادی از پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها به پایان نرسیده و آمار قطعی در دست نیست.

وی همچنین درباره راهکار دیگر افزایش ظرفیت دکتری پژوهش‌محور به ایسنا گفت: امیدواریم با اصلاح آیین‌نامه موجود و تصویب نهایی در وزارت علوم و با مشارکت مؤسسات دولتی و خصوصی کشور در تعریف پروژه‌های کاربردی و تعیین نیروهای واجد شرایط در قالب پروژه‌های دکتری پژوهش‌محور، شاهد جهش بزرگی در پذیرش دکتری پژوهش‌محور باشیم. ضمن اینکه با به مرحله اجرا رسیدن طرح‌های کلان ملی در سال آینده و دیگر طرح‌های بزرگ دانشگاه و صنعت، ظرفیت این مقطع به شکل چشم‌گیری افزایش می‌یابد.

پژوهانه باید در راستای طرح‌های پژوهشی کشور پرداخت شود

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره پژوهانه دانشجویان دکتری خاطرنشان کرد: به نظر من پژوهانه با انگیزه خوبی شروع شد اما نیاز به یک اصلاحیه کوچک دارد.

مهد‌ی‌نژاد توضیح داد: نباید این طور تصور کنیم که هر دانشجوی مقطع دکتری باید از دولت پول بگیرد. این نگرش دانشجویان را تبدیل به حقوق‌بگیران دولت می‌کند که شیوه درستی نیست.

دبیر شورای عالی عتف با تأکید بر اینکه پژوهانه باید در قالب پروژه‌ها تعریف شود، گفت: دانشجوی دکتری باید به عنوان یک همکار طرح دستمزد دریافت کند یعنی در برابر تعهدی که برای همکاری در پروژه می‌دهد حقوق بگیرد. باید تعریف دانشجوی دکتری تغییر کند تا یک معادله دو سر بُرد به وجود بیاید؛ یعنی هم دانشجو تجربه‌اندوزی و کسب درآمد کند و هم پژوهشگاه یا دانشگاه پروژه خود را به پایان ببرد. این تعهدات می‌تواند در سطح کلان در شورای عالی عتف تعیین شود و در سطح عملیاتی از سوی دانشگاه یا پژوهشگاه تدوین شود.

وی درباره دلیل ایجاد چنین نگرش و قانونی توضیح داد: پژوهانه باید به کمک تامین پروژه‌های کارفرمایی و کلان بیاید. روند پرداخت پژوهانه به دانشجو باید به فعالیت‌های پژوهشی وصل شود و گرنه دریافت آن تبدیل به حق مسلمی خواهد شد که دانشجو چه بخواهد و چه نخواهد باید آن را دریافت کند. ضمن اینکه کشور نیز باید منابع خود را بر روی برطرف‌کردن مشکلات متمرکز کند. متولیان حقوق عمومی نباید به دنبال تأمین خواسته‌های فردی باشند.

مهدی‌نژاد ادامه داد: دانشجوی دکتری به عنوان عضوی از لشگر تحقیقاتی کشور باید با هدف افزایش دانش و مهارت خود و رفع مشکلات کشور وارد یک کار جدی شود. البته قرار نیست دانشجویی را به اجبار وارد یک پروژه کنیم بلکه باید مشوق‌هایی ایجاد کنیم.

ایسنا