ناصر نوآموز که خود چندین سال و در چند نوبت سمت‌های عالی در فدراسیون فوتبال بر عهده داشته یکی از کارشناسانی است که به شدت از وضعیت اخلاقی حال حاضر فوتبال ایران انتقاد دارد. او معتقد است که تا وقتی فوتبال “جیره خوار دولت” است هیچ مشکلی قابل حل نیست.

گفت‌وگوی ایسنا را با رییس اسبق فدراسیون فوتبال در ادامه می‌خوانید:

* مشکلات فوتبال ایران، روز به روز ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرند و هر سال شیوه نوینی از بد اخلاقی‌ها در آن مجال بروز پیدا می‌کنند. شایع‌ترین نمونه این بداخلاقی‌ها به عملکرد مربیان و بازیکنان جنجال آفرین و حاشیه ساز مربوط است. شما ریشه بروز این مشکلات را در چه می‌دانید؟

– مساله مهم این است که ما راهی از گذشته‌های نه چندان دور انتخاب کردیم که درست نبود. ما بدون داشتن امکانات مناسب اعلام کردیم که فوتبال‌مان حرفه‌ای است و مسیری را طی کردیم که فوتبال امروزمان به شدت نتیجه‌گرا شده است. تیم‌های ما در هر میدانی که حاضر می‌شوند، به ویژه میدان‌های داخلی، باید نتیجه‌ بگیرند تا ضمانت بقای مدیر و مربی را فراهم کنند.

* در زمان شما فوتبال نتیجه‌گرا نبود؟

– در گذشته فوتبال به اصطلاح حرفه‌ای نبود و فقط پول مناسبی به بازیکنان داده می‌شد. آن وقت‌ها کیفیت فوتبال بسیار بیش از امروز بود. اگر استقلال و پرسپولیس در سال چهار بار با هم بازی می‌کردند، در هر بازی بیش از 100 هزار نفر به ورزشگاه می‌آمدند. در آن زمان فوتبال بیشتر اصالت داشت، اما حالا این اصالت از بین رفته و ارتباطات جایش را گرفته است.

* این مشکل قابل حل است؟

– حل این مشکل کار یک روز و دو روز نیست. اگر به خود شما بگویند این مشکل را حل کنید آیا می‌توانید یک شبه ترکیب لیگ برتر را تغییر دهید، پول‌ها را از آن جدا کنید، جراید فوتبالی را که به فوتبال وابسته هستند دور کنید و اصول اخلاقی را در فوتبال پیاده کنید؟ متاسفانه وقتی در گذشته اشتباهی انجام می‌شود تبعاتش در آینده بروز می‌کند.

* در نتیجه‌ چه کار می‌توان کرد؟

– اگر می‌خواهیم کاری انجام دهیم باید ابتدا بسترسازی لازم را انجام دهیم. این بسترسازی باید در مراحل فوتبال و به ویژه باشگاه‌ها لحاظ شود. اکنون باشگاه‌های ما قوی نیستند و دخل و خرج خود را نمی‌دانند. آنها نه مجمع عمومی دارند و نه جایگاه هوادارانشان معلوم است. در سال‌های گذشته فوتبال ما تغییراتی داشته که باعث بروز و شیوع برخی اصول غیر اخلاقی شده است. اگر می‌پرسید چه کار باید کنیم، جوابتان این است که باید ساختار فوتبال را تغییر دهیم. این تغییر باید از مجمع فدراسیون تا باشگاه‌ها اعمال شود. باید اصول جدیدی برای حرفه‌ای شدن وضع کنیم و ببینیم که چه تیم‌هایی امکان حرفه‌ای شدن دارند. دولت نمی‌تواند یک شبه خود را کنار بکشد و بگوید که دیگر نقش در فوتبال ندارد. بستر سازی لازم برای حرفه‌ای شدن حداقل 10 تا 15 سال طول می‌کشد و در این مدت دولت باید کمک‌هایش را ادامه دهد. به هر حال در گوشه گوشه فوتبال کشور مشکلات زیادی هست که باید ساختارشان تغییر کند. باید راهی را برویم که در آن اصل و جوهره فوتبال پیاده شود.

* اکنون فوتبال به یک تجارت تبدیل شده و به نظر می‌رسد فوتبالیست‌های امروز به نسبت گذشتگان خود کمتر به دنبال کسب علم و تحصیل علاقه نشان می‌دهند.

– متاسفانه فضای بدی شکل گرفته است. خانواده‌ها فوتبال را به عنوان عامل جذب سرمایه و پولدار شدن فرزندان خود می‌بینند و به همین دلیل سعی می‌کنند به کودکانشان فوتبال یاد بدهند، در حالی که هیچ مکان مساعدی در هیچ باشگاهی وجود ندارد که فوتبال را خوب آموزش دهد و اغلب مکان‌های موجود هم فقط خانواده‌ها را سر کیسه می‌کنند. فوتبالیست که نباید این طور به وجود بیاید. بازیکن فوتبال باید روزی هشت ساعت پا به توپ باشد نه این که روزی دو ساعت به تمرین برود و چند پنالتی بزند و به خانه بازگردد و آن وقت ادا و اصول مدارس فوتبال را در بیاورد! فوتبال اصالت خود را از دست داده است. برای بازگرداندن این اصالت باید کار اساسی کرد.

* یعنی اساسنامه حال حاضر فوتبال ما جوابگوی این مساله نیست؟

– اساسنامه فوتبال به خوبی اجرا نمی‌شود، مثلا در اساسنامه لیگ آمده که تیم‌ها پس از سه سال باید زمین داشته باشند . این بند در کجای ایران اجرا شده است؟ هیچ یک از برنامه‌های طراحی شده اجرا نشده‌اند! قدرت باشگاه‌ها تا 95 درصد در اختیار دولت است. دولت باید به فوتبال کمک مالی کند، اما نه این که خودش خرج کننده باشد بلکه باید پول را به هیات مدیره، مجمع یا هواداران باشگاه بدهد و خودش نظارت کند. این همان کاری است که ترکیه چند سال قبل انجام داد. با این وضع نمی‌شود کار اخلاقی کرد. کافی است هنگام برگزاری بازی‌های نگاهی به سکوها بیندازید و ببینید
که هر جا عده‌ای قدرتنمایی می‌کنند در حالی که خودشان آویزان فوتبال هستند! اکنون از مربی گرفته تا مدیرعامل و باشگاه‌دار، کسانی هستند که به خاطر پول موجود در فوتبال به آن آویزان شده‌اند.

* این مساله شامل حال رسانه‌ها هم می‌شود؟

– بله! برخی جراید ورزشی نمی دانند که چطور مسایل را راه ببرند و اخلاق را پرورش دهند. آنها هم در اداره نشریه خود با مشکلات مالی روبرو هستند و باید از جایی اعتبار خود را تامین کنند. اگر 10 رییس فدراسیون هم تغییر کند و همه به فکر تغییر ساختار فوتبال باشند، عده‌ای که منافع خود را در خطر می‌بینند تهدیدی در برابر آنها خواهند بود.

* برخی معتقدند که در فوتبال ما افرادی هم هستند که در قالب مدیر و مربی به دلالی می‌پردازند. نظر شما چیست؟

– این را خودتان بهتر می دانید! شما خوب می‌دانید که چه شرایطی در فوتبال ما پیدا شده است. در فوتبال ما مدیریت قوی وجود ندارد . باید در مرحله به مرحله فوتبال نظارت قوی باشد و همه سر جای خود قرار بگیرند. مساله مهم هم تقویت باشگاه‌هاست. مثلا ممکن است که کسی رییس فدراسیون ایتالیا را نشناسد، اما مطمئنا روسای باشگاه‌های مهم این کشور را همه می‌شناسند. اگر باشگاه‌ها قوی باشند، فدراسیون فوتبال هم قوی می‌شود.

* تغییر ساختاری که به آن اشاره کردید در چه جنبه‌هایی قابل طرح است؟

– به هر حال فوتبال ما دچار برخی مشکلات شده و باید به سمت تغییر ساختار برویم. این کار حمایت همه از جمله رسانه‌ها و رادیو و تلویزیون را می‌طلبد. منابع درآمدی فوتبال باید مشخص باشد. اکنون طوری شده که فوتبال جیره خوار دولت است. اگر دولت و صدا و سیما چیزی به فوتبال بدهند، می‌شود کاری کرد و اگر ندهند نمی‌شود! باشگاه باید خودکفا باشد و خرجش را در بیاورد. باشگاه ما باید نقش زیادی در فوتبال داشته باشند. مثلا اگر مجمع فدراسیون به 300 نفر هم برسد حداقل 250 نفرش باید نمایندگان باشگاه‌ها باشند. مدیران باشگاه‌های ما از سوی هواداران با مجمع عمومی انتخاب نمی‌شوند، بلکه دولت آنها را منصوب می‌کند. با فوتبال دولتی هرگز به جایی نمی رسیم.

* کمی هم درباره عملکرد بازیکنان فوتبال صحبت کنید.

– در چند روز گذشته شاهد رفتار غیر اخلاقی یک فوتبالیست با اهالی رسانه و نیز قهر یک ملی‌پوش از تیم ملی بودیم. همه این رفتارها به ارتباطات باشگاهی باز می‌گردد. باشگاه‌ها باید به بازیکنانشان رفتار درست را آموزش دهند و بازیکنان هم باید به تعهدات خود در قبال باشگاه عمل کنند. این که یک فوتبالیست باید الگوی جامعه باشد در باشگاه شکل می‌گیرد. حتی وقتی تیم ملی تشکیل می‌شود پس از یک مقطع کوتاه، بازیکنان دوباره به باشگاه خود باز می‌گرداند. باشگاه جای مقدسی است که در کلیت فوتبال کشور تاثیر می‌گذارد. بازیکن به باشگاهش تعهد دارد، اما تمام وجود، هویت و خانواده‌اش ، کشورش است! چرا یک ملی‌پوش از تیم ملی قهر می‌کند؟ یک ملی‌پوش اگر در زمین باشد باید با تمام وجود بازی کند و اگر نبود با احترام رفقایش را تشویق کند. این که یک نفر را در تیم ملی بازی نمی‌دهند دلیل نمی‌شود که این بچه بازی‌ها را در بیاورد!

* در زمان مدیریت شما بازیکن بود که از تیم ملی قهر کند؟

– هرگز! همه فوتبالیست‌هایی که با آنها کار کرده‌ام از پروین و مرحوم حجازی گرفته تا بعدی‌های آنها در مسابقات فرانسه، آلمان، پکن، تایلند و غیره روابط صمیمانه ای داشتیم و هنوز هم رفیق هستیم. حرفه‌ای شدن قلابی، روابط صمیمانه را هم از بین برده است. حضور دلال‌ها و ارتباط و بازار گرمی آنها، هویت را از فوتبال گرفته است. ژاپن با این که جزو قدرت‌های اقتصادی دنیاست پس از پنج سال بررسی دقیق و ترغیب شرکت‌های تجاری بزرگ به سرمایه‌گذاری در فوتبال ، استادیوم‌های استاندارد ساخت و از باشگاه‌هایش تعهد گرفت که روی استعدادیابی سرمایه‌گذاری کنند و تازه آن زمان اعلام حرفه‌ای بودن کرد. لیگ حرفه‌ای ژاپن هم در سال اول 10 تیم بیشتر نداشت. ما هیچ کدام از این امکانات را نداشتیم و فقط عنوان لیگ آزادگان را که من به وجود آورده بودم تغییر دادیم و نامش را گذاشتیم لیگ برتر!

* برنامه‌ریزی لیگ برتر ما همچنان چنگی به دل نمی‌زند!

در زمان ما دو جام آزادگان و جام آزادی خرمشهر برگزار می‌شد که باعث می‌شد تیم‌ها چهار بار در سال با هم بازی کنند. در همه بازی‌ها هم تماشاگر زیادی به ورزشگاه می آمد. حتی وقتی تیم ملی قبل از بازی‌های آسیایی پکن در زمین شماره دو شیرودی تمرین می‌کرد، آنقدر هوادار به ورزشگاه می آمد که تا وسط زمین چمن می‌نشستند! در آن سال‌ها استقلال، پاس و پرسپولیس در آسیا قهرمان شدند در حالی که هواداران این تیم‌ها با هم رفیق بودند و یکدیگر را تشویق می‌کردند. وضعیت امروز سکوها برای من اصلا قابل تحمل نیست.