و سرانجام نیز معلوم نشد که با چه آیین و مسلکی از جهان رخت بربستند، جامعه خود را نیز مانند خویش به جای آنکه متحول سازند متلون ساختند، گفت: اینان روشنفکر واقعی نیستند. دکتر محمد بقایی ماکان درمورد اینکه روشنفکر کیست و چه رسالتی دارد به خبرنگار مهر گفت: روشنفکر که در گذشته‎ای نه چندان دور با عنوان “منورالفکر” خوانده می‎شد، به انسان آگاهی گفته می‎شود که اندوخته‎های ذهنی خود را در خدمت به مردم به کار می‏گیرد. بنابراین روشنفکر به عبارت صحیح یعنی عالم با عمل، و آنان که عالمان بی عمل هستند و خود را تبدیل کرده‏اند به انبان راکد آگاهی، که فقط از این طریق به عنوان وسیله‏ای برای امرار معاش روزگار می‎گذرانند به خلاف آنچه که مرسوم افتاده روشنفکر به شمار نمی‏آیند. وی افزود: اما در این میان اگر بخواهیم دایره این تعریف را تنگ‎تر کنیم باید بگوییم که روشنفکر واقعی کسی است که نه تنها غم جامعه خویش را می‎خورد، بلکه به قول چارلز پیرس بنیانگذار مکتب پراگماتیسم به جامعه نامحدودی می‎اندیشد و ذهنیت خود را تنها در عقاید خاصی محصور نمی‎کند. بنابراین رسالت یک روشنفکر واقعی پیشبرد خلق به جانب اهدافی است که او بر اساس آگاهی‎های ذهنی خود آنها را مناسب زندگی بهتر می‎داند. این محقق و پژوهشگر مسائل فرهنگی در مورد سیاه‎نمایی‏ها و پزهای روشنفکرانه در محافل ادبی هنری و اینکه این موضوع چه نسبتی با روشنگری دارد هم اظهارداشت: با تعمق در تاریخ روشنفکری ایران در می‎یابیم که این جریان به میزان بسیار زیاد، قابل چون و چراست. زیرا چهره‎هایی در آن جای گرفتند که هر زمان به شکلی، نمودار شده‏اند و در نتیجه جامعه را سردرگم ساخته‏اند. این چهره‎ها که عنوان روشنفکر به آنها داده می‎شود و سرانجام نیز معلوم نشد که با چه آیین و مسلکی از جهان رخت بربستند، جامعه خود را نیز مانند خویش به جای آنکه متحول سازند متلون ساختند. این نویسنده و مترجم آثار ادبی و فلسفی ادامه داد: همه اینها برای این است که این قبیل افراد به حقیقت دارای ویژگی‎های یک روشنفکر واقعی نیستند بدین معنا که دل در گروی فرهنگ ملی اندیشه‎های برآمده از این آب و خاک و سنت‏ها و آیین‏های تاریخی این کشور و بسیاری از ارزش‎های ملی ندارند. بقایی ماکان درپایان یادآورشد: در نتیجه گرایششان به دیگر تمدن‎ها و فرهنگ‏ها بسیار شدید است و از این بی تفاوتی در هر دوره‏ای از حیات خود به قدرت‏های حاکم میل می‎کنند و ثناگوی آنها می‏شوند که یافتن شواهدش حداقل از زمان قاآنی شاعر تا کنون بسیار اسان است.