نمایشگاه فرانکفورت تخصصی‌ترین و با اهمیت‌ترین گردهمایی نویسندگان و ناشران جهان محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر دست‌اندرکاران فناوری‌های جدید و صنایع الکترونیکی نیز جایگاه مهمی در نمایشگاه فرانکفورت پیدا کرده‌اند.

در شصت‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت بیش از هفت هزار ناشر از حدود ۱۰۰ کشور جهان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت حضور پیدا می‌کنند.

نمایشگاهی بدون هیچ خرید و فروش

برخلاف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در نمایشگاه متاب فرانکفورت خبری از خرید و فروش کتاب نیست. در پنج روزی که این نمایشگاه برپاست کار اصلی، معرفی تازه‌های دنیای کتاب و در سال‌های اخیر امکانات نوین نشر است. شمار بازدیدکنندگان این رویداد فرهنگی در سال گذشته با افزایش اندکی نسبت به سال ۲۰۱۰ حدود ۲۸۳ هزار نفر اعلام شده است.

شمار بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب تهران در برخی از روزها به دو برابر کل مراجعه‌کنندگان به نمایشگاه فرانکفورت در 5 روز می‌رسد. این دو نمایشگاه از این نظر قابل مقایسه با یکدیگر نیستند.

در خلال برگزاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت بیش از 3200 برنامه فرهنگی برگزار می‌شود و حدود ۹ هزار خبرنگار از ۶۱ کشور پوشش خبری این رویداد را برعهده دارند. کار مهم دیگری که در فرانکفورت انجام می‌شود، داد و ستد امتیاز کتاب و امضای قرارداد نشر و ترجمه آثار گوناگون است. از این منظر سرنوشت بخش بزرگی از بازار کتاب جهان در 5 روز برگزاری نمایشگاه فرانکفورت رقم می‌خورد.

کودکان امروز، سازندگان جهان فردا

اینکه دنیای آینده چگونه خواهد بود، در مقیاس وسیعی به قدرت تخیل و تصور کسانی وابسته است که در حال حاضر خواندن را فرامی‌گیرند. این سخنی از “آسترید لیندگرن” نویسنده پرآوازه‌ سوئدی کتاب‌های کودکان و نوجوانان و خالق داستان‌های “پی‌پی جوراب بلند” است.

به نوشته دویچه‌ووله، نمایشگاه کتاب فرانکفورت یکی از محورهای اصلی برنامه‌های سال۲۰۱۲میلادی خود را با الهام از این عبارت انتخاب کرده است. به گفته‌ گردانندگان نمایشگاه، امسال در فرانکفورت می‌توان مشاهده کرد که چه امکاناتی برای برانگیختن تخیل و فراگیری در اختیار کودکان امروز و سازندگان جهان فردا قرار دارد.

در نمایشگاه فرانکفورت تازه‌ترین دستاوردهای صنایع الکترونیکی که به گونه‌ای در پیوند با مطالعه و آموزش قرار دارند، عرضه می‌شود. همچنین چند سالی است که نمایشگاه کتاب فرانکفورت از انحصار ناشران مکتوب درآمده و این روند هر سال محسوس‌تر می‌شود.

بازی‌های رایانه‌ای، کتاب‌های الکترونیک، امکانات یادگیری چند رسانه‌ای و دستاوردهای نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات، پای تولیدکنندگان و فعالان این بخش را نیز به نمایشگاه باز کرده است. امکانات نشر الکترونیک و اینترنتی چنان گسترشی پیدا کرده که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. هر چند هنوز میان نشر سنتی کتاب و فناوری‌های جدید مشکلات حل نشده فراوانی وجود دارد.

از “افسانه” تا “کتاب‌های دیجیتالی”

سالن شماره سه نمایشگاه به رسانه‌های کودکان و نوجوانان اختصاص دارد که در آن صحنه‌ای برای داستان‌خوانی و بحث آزاد پیرامون مفاهیمی مانند “افسانه” تدارک دیده شده است. این انتخاب به مناسبت دویستمین سال انتشار نخستین جلد از مجموعه “افسانه‌های برادران گریم” انجام شده است.

در این سالن برنامه‌های متنوع دیگری نیز، از جمله طراحی و نقاشی کتاب‌های کودکان و نوجوانان به صورت زنده برگزار خواهد شد. در مجموعه‌ای که زیر عنوان “Hot spot Kids eReading” عرضه می‌شود، راه‌های جذب مخاطبان جوان به امکانات دنیای دیجیتال معرفی خواهد شد.

در این بخش همه چیز حول محور دنیای کتاب‌های دیجیتال و خواندن و نوشتن در شبکه‌های اجتماعی می‌چرخد. آشنایی با چگونگی انتشار متن و بازاریابی در دنیای مجازی، و ارائه کتاب‌های دیجیتالی از دیگر برنامه‌های این قسمت است.

آشنایی با کلاس‌های درس آینده

در سالن شماره چهار تازه‌هایی از جهان الکترونیک به نمایش گذاشته می‌شود که به بازدیدکنندگان نشان می‌دهد، “کلاس درس آینده” چگونه می‌تواند باشد. در سه ایستگاه آموزشی که در این سالن برپاشده، بازدیدکنندگان می‌توانند از نزدیک با نحوه‌ استفاده از شیوه‌های آموزش چندرسانه‌ای و عینک‌های “مالتی‌مدیا” آشنا شوند.

نمایشگاه فرانکفورت در نشست‌ها و سمینارهای متعددی نیز ادبیات کودکان و نوجوانان، به ویژه در حوزه نشر الکترونیکی و استفاده از ابزار و فناوری‌های جدید را به بحث و بررسی می‌گذارد. همچنین بخشی از سالن پنج به بحث و گفت‌وگوی کارشناسان در مورد مسائل مختلف رسانه‌هایی اختصاص دارد که کودکان و نوجوانان مخاطب اصلی آن
هستند یا می‌توانند در شکل دادن به آنها نقشی فعال داشته باشند.

برنامه‌های ویژه نیوزلند برای نمایشگاه امسال

مهمان ویژه سال ۲۰۱۲ میلادی کشور نیوزیلند است و برنامه‌های متنوع و مفصلی برای معرفی ادبیات، هنر و فرهنگ این کشور تدارک دیده شده است. نیوزیلند مجموعه‌ای از دو جزیره‌ اصلی و بیش از ۷۰۰ جزیره کوچک در جنوب‌غرب اقیانوس آرام و به معنای واقعی کلمه “دور افتاده” است. نزدیک‌ترین همسایه‌ نیوزیلند استرالیا است که دو هزار کیلومتر آن طرف‌تر قرار دارد.

اکثریت جمعیت نیوزیلند مهاجران، به ویژه بریتانیایی‌تبار هستند و بیشترین شمار ساکنان بومی به قوم “مائوری” تعلق دارند. با آغاز مهاجرت گسترده‌ی اروپاییان به نیوزیلند در ۱۸۳۹ میلادی رفته‌رفته اختلاف با بومیان افزایش یافت و در سال ۱۸۶۰ جنگ داخلی سراسر کشور را در برگرفت.

حاصل هجوم مهاجران کاهش جمعیت مائوری‌ها از ۱۲۰ هزار در سال ۱۸۲۰ به حدود ۴۴ هزار نفر در دهه‌ی پایانی قرن نوزدهم بود. امروز زبان مائوری یکی از دو زبان رسمی این سرزمین و فرهنگ بومیان بخش مهمی از فرهنگ رسمی است.

بازار کتاب در نیوزیلند چندان پررونق نیست. پرفروش‌ترین کتاب‌های این کشور به تیراژی بیش از ۵۰ هزار نسخه هم دست نمی‌یابند. اما آثار جنایی نیوزیلندی اغلب در صدر کتاب‌های پرفروش جهان قرار دارند.

هزار نویسنده در نمایشگاه جهانی کتاب فرانکفورت

حکایت‌های فراوانی از ظلم و خشونت علیه قوم مائوری وجود دارد که بخشی از آن به کتاب‌ها راه یافته است. همزمان با نمایشگاه فرانکفورت کتابخانه دانشگاه این شهر نمایشگاهی از کتاب‌ها و تصویر‌هایی که این ماجرا را بازگو و منعکس می‌کنند، برپا می‌کند.

امروز نیوزیلند کشوری پیشرفته و پررونق به شمار می‌رود و جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی‌اش هر سال صدها هزار گردشگر را به خود جذب می‌کند. سنت‌های دموکراتیک نهادینه شده در این سرزمین نیز برای بسیاری شگفت‌انگیز و پرجاذبه است.

برزیل مهمان سال آینده فرانکفورت

مهمان سال آینده فرانکفورت برزیل معرفی شده است. بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت در سه روز نخست به اهل فن، دست‌اندرکاران صنعت نشر و کسانی اختصاص دارد که به نوعی با کتاب و رسانه‌ها در ارتباط هستند. در دو روز پایانی نمایشگاه درها به روی همگان باز است.