با این حال کارفرمایان وعده حداقل دو برابر دستمزد و حداکثر 3 برابر حداقل مزد سالیانه افراد مشمول قانون کار باید به عنوان عیدی پایان سال از سوی کارفرمایان و بنگاه ها پرداخت شود؛ این موضوعی قانونی است که در سال 1370 از سوی مجلس مصوب و از همان سال نیز اجرا می شود.

به عبارتی، همزمان با تعیین حداقل دستمزد سال جدید کارگران در اسفندماه هر سال، میزان حداقل و حداکثر عیدی پایان همان سال نیز طبق فرمول 2 تا 3 برابر حداقل دستمزد هر فرد مشخص و قابل محاسبه است.

اما مسئله اصلی این است که بنگاه ها و واحدهای تولیدی خود را موظف به پرداخت مبالغ مصوبه های مربوط به حداقل دستمزدها و سپس عیدی پایان سال مشمولان قانون کار بدانند؛ موضوعی که به دلیل متفاوت بودن دیدگاه های کارفرمایان، وجود بنگاه های مختلف دولتی و خصوصی مشمول قانون کار، اعمال هزاران سلیقه در اجرای مصوبات، ناتوانی برخی واحدها در پرداخت حق و حقوق نیروی کار و همچنین سوء استفاده برخی دیگر از ناتوانی نظارتی قانون؛ از عدم شفافیت برخوردار است.

عیدی پایان سال کارگران فرموله؛ اما بدون نظارت

هم اکنون دو طیف افراد شاغل در کشور مشغول فعالیت هستند که گروهی بالغ بر 2 میلیون و 500 هزار نفر کارمند نامیده می شوند و گروه بسیار بزرگتری با جمعیت 10 میلیون نفر مشمول قانون کار و کارگر هستند.

تفاوت دریافت عیدی پایان سال این دوگروه نامشخص بودن روند پرداخت عیدی کارگران، احتمال زیرپا گذاشتن قانون توسط برخی بنگاه ها، اعمال سلیقه در مورد میزان عیدی پایان سال و مواردی از است دست است اما خوشبختانه کارمندان با مصوبه دولت حتی تا نفر آخر هم از عیدی پایان سال برخوردار می شوند و عدم دریافت عیدی یک کارمند شاغل در دستگاه های دولتی نیز مشخص و قابل اصلاح است.

با اینکه این روزها بسیاری از کارمندان آرزو می کنند که ای کاش عیدی آنها هم به میزان پاداش کارگران بود و می توانستند مبالغی به مراتب بیشتر از مصوبه 350 هزار تومانی دولت را دریافت کنند، اما در نقطه مقابل نیز بسیاری از کارگران فکر می کنند که ای کاش می توانستند مانند کارمندان در قالب یک برنامه روشن و قابل اجرا عیدی پایان سال خود را دریافت کنند!

البته نمی توان گفت که بسیاری از کارگران در یک فضای غیرشفافی از لحاظ دریافت عیدی پایان سال خود قرار دارند، چرا که بسیاری از کارفرمایان قانون مدار در بنگاه های بزرگ، متوسط و حتی کوچک تلاش می کنند تا قوانین موجود در این بخش را به درستی اجرایی کنند.

احتمال لغزش عدم اجرای قانون در واحدهای کوچک

اما کارشناسان بازار کار معتقدند آن بخشی از کار ممکن است دچار مشکل شود که برخی واحدهای کوچک نتوانند مطابق با قانون رفتار نمایند و یا متاسفانه در مورد برخی، بخواهند اساسا قانون را در مورد نیروهای خود اجرا نکنند و سلیقه را جایگزین کنند.

لزوم توجه به این مسئله و اهمیت آن از آنجایی است که هم اکنون به گفته کارشناسان و فعالان بازار کار کشور، بیش از 90 درصد واحدهای کشور کوچک تلقی می شوند و بنگاه های بزرگ و متوسط درصد ناچیزی از کل واحدهای اقتصادی کشور را تشکیل می دهند.

نگاهی به جدول 10 ساله حداقل و حداکثر عیدی پایان سال کارگران نشان می دهد که به تناسب افزایش حداقل دستمزدهای هر سال، میزان عیدی مشمولان قانون کار نیز از حداقل 113 تا 170 هزار تومان سال 80 به 660 تا 990 هزار تومان در سال 90 افزایش یافته، اما با وجود افزایش 6 برابری عیدی ها در دهه گذشته هرگز در بعد نظارتی و شفافیت اجرایی آن پیشرفتی حاصل نشده است.

جدول 10 ساله حداقل و حداکثر عیدی پایان سال مشمولان قانون کار با فرض حداقل دستمزدها

حداکثر عیدی (ریال) حداقل عیدی (ریال) حداقل دستمزد (ریال) سال
1703700 1135800 567 هزار و 900 1380
2095380 1396920 698 هزار و 460 1381
2560140 1706760 853 هزار و 380 1382
3198000 2132000 1 میلیون و 66 هزار 1383
3677760 2451840 1 میلیون و 225 هزار و 920 1384
4500000 3000000 1 میلیون و 500 هزار 1385
5490000 3660000 1 میلیون و 830 هزار 1386
6588000 4392000 2 میلیون و 196 هزار 1387
7905600 5270400 2 میلیون و 635 هزار و 200 1388
9090000 6060000 3 میلیون و 30 هزار 1389
9999000 6666000 3 میلیون و 330 هزار و 300 1390
به صورت کلی پرداخت 2 برابر حداقل دستمزد هر کارگر به عنوان عیدی پایان سال مصوبه مجلس و افزایش آن تا 3 برابر نیز در اختیار کارفرمایان قرار گرفته است. در مورد گروه هایی که از حداقل دستمزد بالاتر از مصوبه سالیانه قانون کار برخوردار هستند و به اصطلاح در سایر سطوح مزدی قرار دارند نیز در بخش حداکثرها عیدی نباید از 3 برابر حداقل دستمزد امسال (330300 تومان) بیشتر باشد.

مذاکره و وعده کارفرمایان

اولیاء علی بیگی در گفتگو با مهر در این ارتباط که با وجود مصوبه 20 سال پیش مجلس در مورد فرمول عیدی پایان سال کارگران، اما هم اکنون بسیاری از واحدها پرداخت عیدی پایان سال را به سلیقه خود اعمال کرده و یا پرداخت آن را به سال جدید موکول می کنند، گفت: در این خصوص با کارفرمایان مذاکراتی را از قبل انجام داده ایم.

رئیس کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور اظهار داشت: کارفرمایان وعده کرده اند که تمام پرداخت های مربوط به عیدی پایان سال نیروهای شاغل در بنگاه ها و واحدهای تولیدی را پرداخت کنند.

این مقام مسئول کارگری کشور با بیان اینکه برخی بنگاه های بزرگ بخشی از عیدی پایان سال نیروهای خود را در پایان نیمه اول سال پرداخت کرده اند، افزود: ممکن است کارگاهی از لحاظ پرداخت عیدی پایان سال نیروهای خود مشکل مالی داشته باشد، اما هیچ واحدی حق نپرداختن عیدی های مشمولان قانون کار را نخواهد داشت.

مقایسه اشتباه عیدی کارگری و کارمندی

علی بیگی در این ارتباط که این روزها مقایسه هایی بین عیدی پایان سال کارگران و کارمندان انجام می شود، خاطر نشان کرد: این نوع مقایسه ها منطقی نیست چرا که کارمندان در طول سال علاوه بر 350 هزار تومان عیدی پایان سال، از حمایتهای دیگری نیز برخوردار هستند اما برای کارگران ممکن است صرفا عیدی پایان سال اتفاق بیافتد.

رئیس کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور با اشاره به اینکه ما کارگران حاضریم عیدی و مزایای پایان سال خود را با مزایای طول سال و عیدی پایان هر سال کارمندان معاوضه کنیم، بیان داشت: کارگران در طول سال با فشارهای اقتصادی مختلفی مواجه هستند و هیچگونه مزایای جانبی دیگر غیر از عیدی پایان سال نخواهند داشت.

وی در این خصوص که اگر کارگری نتواند عیدی پایان سال خود را از کارفرما دریافت کند و کارفرمایی نخواهد قانون را درباره وی اعمال کند، چه مرجعی برای رسیدگی به درخواست ها وجود خواهد داشت؟ گفت: هم اکنون مراجع حل اختلافی داریم که با حضور نمایندگانی از کارگران، کارفرمایان و دولت می توانند به درخواست های کارگران و همچنین کارفرمایان رسیدگی کنند.

بن فوق العاده آخر سال

این مقام مسئول کارگری کشور ادامه داد: هیئت های حل اختلاف در ادارات کل شهرستانی و استانی مستقر هستند و می توانند هرگونه مسائل مرتبط با کارگر و کارفرما را پیگیری نمایند.

علی بیگی در این زمینه که آیا علاوه بر حق بن درنظر گرفته شده در مصوبه شورای عالی کار، بن فوق العاده دیگری نیز برای کارگران در پایان سال می توان متصور بود؟ اظهار داشت: در این مورد چیزی جز پیش بینی قانون وجود ندارد اما در برخی بنگاه ها که از اوضاع مالی مناسب تری برخوردار هستند، با نظر کارفرما این کار قابل انجام است.

وی از احتمال درنظر گرفتن بسته های حمایتی جانبی از سوی برخی کارفرمایان برای نیروهای شاغل در همان واحدها سخن گفت و افزود: به صورت کلی در صورت اشتغال به کار کامل کارگر در بنگاه طی 12 ماه سال، 60 روز تا حداکثر 90 روز مزد باید به عنوان عیدی پایان سال به وی پرداخت شود.

پرداخت عیدی بنگاه‌های بزرگ تا 15روز آینده

رئیس کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور، اظهار داشت: در غیر این صورت افراد به میزان روزهای کارکرد خود در سال از مزایای عیدی برخوردار خواهند شد. به صورت کلی تا 15 روز آینده بسیاری از بنگاه های بزرگ عیدی پایان سال نیروهای خود را خواهند پرداخت.

علی بیگی همچنین از صدور بخشنامه ای از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خطاب به کارفرمایان بنگاه ها و واحدهای مختلف اقتصادی کشور خبر داد و گفت: در این بخشنامه از کارفرمایان خواسته شد تا پایان سال جاری مبالغ عیدی نیروهای خود را بپردازند.