براساس اطلاعیه‌های بانک مرکزی ایران، در راستای تسهیل تجارت خارجی کشور، توسعه بازار ارز تجاری و مدیریت بازار ارز، از شنبه 24 آذرماه 1403، نرخ ارز نیما و از یکم بهمن‌ ماه نیز سامانه نیما به طور کامل حذف می‌شود. در این گزارش به تاثیر این تصمیم مهم اقتصادی بر تولیدکنندگان و مصرف کنندگان پرداخته می شود:

افزایش قیمت کالاها

به گزارش  پارسی پرس: سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه یکی از اثرات حذف ارز نیمایی گران شدن کالاهاست، افزود: در هر صورت این تصمیم باعث افزایش نرخ ارز نیمایی و نزدیک شدن آن به بازار آزاد خواهد شد که به این معنی است که کالاهایی که تاکنون به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مشمول دریافت این ارز بودند با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شوند.

قیمت ارز افزایش می‌ یابد

او با بیان اینکه این تصمیم تلنگری برای تورم خواهد بود، گفت: پیش از این برخی صادرکنندگان به دلیل تفاوت زیاد نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد ارزشان را یا وارد کشور نمی‌کردند یا به انحای مختلف به بانک تحویل نمی‌دادند و به صورت آزاد می‌فروختند که با این تصمیم عرضه ارز به بازار آزاد بیشتر خواهد شد.

افقه خاطرنشان کرد: یکی از عوامل تاثیرگذار برای بازگشت ارز صادراتی فاصله بین ارز نیمایی و آزاد بود، اما نکته بعدی بی‌ثباتی‌ها در منطقه و تنش‌های همسایگان است که برخی صادرکنندگان چندان تمایلی برای بازگرداندن کل ارزهای‌شان به کشور ندارند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه تصریح کرد: به نظر نمی‌رسد بانک مرکزی به هدف اصلی خود که عرضه بیشتر ارز از سوی صادرکنندگان به بازار است، برسد و از آن سو با تبعات گران‌تر شدن ارز در بازار روبه‌رو خواهیم شد و به جای اینکه قیمت ارز توافقی کاهش یابد قیمت بازار آزاد هم رشد خواهد کرد و در نتیجه، با تداوم مستمر قیمت کالاها یا تورم در جامعه مواجه خواهیم بود.

افقه در ادامه افزود: نرخ ارز توافقی چندان فرقی با نرخ بازار آزاد نخواهد داشت و هیچ مکانیسمی با خرید قیمت ارز در بازار آزاد ندارد و به احتمال زیاد این قیمت توافقی هم به ارز در بازار آزاد نزدیک خواهد شد.

پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها برنده تصمیم جدید ارزی بانک مرکزی

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: حذف ارز نیمایی مزیتی برای مردم هم ندارد و عمده منافع این تصمیم را صنایع پتروشیمی و فولادی که صادرات‌محور هستند، خواهند برد.

 تولیدکنندگان ضرر می کنند

یکی از تولیدکنندگان قطعات خودرو هم در زمینه تصمیم جدید بانک مرکزی می گوید:  از آنجا که برخی از شرکت‌ها جهت تامین مواد اولیه برای جلوگیری از توقف خطوط تولید مبادرت به ترخیص ۹۰ درصدی مواد مورد نیاز خود نموده‌اند که طبق برنامه‌ریزی انجام شده است، قیمت تمام‌شده این موارد را با ارز نرخ نیمایی (دلار حدود ۵۰۰ هزار ریال) محاسبه نموده‌، تولید کرده و به فروش رسانده‌اند و یا با درج قیمت فروش بر اساس همان بهای تمام شده تولیداتشان آماده برای فروش است.

این تولیدکننده در ادامه افزود: در حال حاضر با افزایش شدید و تفاوت قابل ملاحظه نرخ‌های اعلام شده در مرکز مبادلات ارزی (دلار حدود ۶۵۰ هزار ریال) مواجه شده ایم که 30 ‌درصد بهای تمام‌شده را افزایش داده است و این موضوع باعث گردیده تا قیمت فروش محصولات از بهای تمام شده آنها کمتر گردد.

بدیهی است این افزایش نرخ ناگهانی هزینه مواد اولیه روی کالاهایی که محصول آن در بازار به فروش رسیده است یا در پروسه فروش است، ضرر هنگفتی به صنعت و تولید کشور وارد خواهد نمود که ممکن است برخی از تولیدکنندگان را تا حد توقف تولید پیش برد.

به کجا این‌گونه شتابان

حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، هم نسبت به افزایش نرخ ارز توسط بانک مرکزی اعتراض کرده و در صفحه شخصی خود در ایکس نوشت: «بانک مرکزی به کجا این‌گونه شتابان؟! از ابتدای سال، نرخ ارز نیما از ۴۰ هزار تومان به ۵۴ هزار تومان و حال می خواهید به ۶۲ هزار تومان برسانید؟» او همچنین نوشت: «آقای همتی بورس را با گران کردن نرخ ارز، ایجاد تورم و برداشت از جیب مردم سبز می‌کنید؟! متوقف کنید این کار غلط را و معیشت مردم را به خطر نیندازید.» این عضو کمیسیون اقتصادی با استفاده از «هشتگ استیضاح وزیر اقتصاد» خواستار توقف این روند شده است.

 کسی دلار بازار آزاد را گردن نمی‌گیرد

همچنین وحید شقاقی، اقتصاددان نیز می‌گوید: «بحث این است که کسی دلار بازار آزاد را گردن نمی‌گیرد. چنین مواجهه‌ای، واقعاً یک مواجهه خطرناک با اقتصاد ایران است؛ به‌خصوص زمانی که تحریم‌ها تشدید می‌شود.»

قیمت دلار شاید به 80 هزار تومان برسد

از سوی دیگر علی‌اصغر سمیعی، کارشناس اقتصادی هم گفت: «تا زمانی که نرخ تورم و نرخ نقدینگی کنترل نشود احتمال کاهش معنادار نرخ ارز دور از انتظار است؛ او می‌گوید درصورتی‌که سیاست‌های اخیر بانک مرکزی ادامه یابد و نرخ تورم کنترل نشود این احتمال وجود دارد که قیمت دلار به مرز ۸۰ هزار تومان و حتی به ۱۰۰ هزار تومان برسد.»

تأثیرات ارز توافقی بر تولیدکنندگان

به طور کلی، ارز توافقی می تواند آثار زیر را در بازار ایجاد کند:

• افزایش قیمت تمام‌شده: با افزایش نوسانات نرخ ارز توافقی، تولیدکنندگان ممکن است با هزینه‌های بالاتری برای واردات مواد اولیه مواجه شوند؛ این موضوع به طور مستقیم بر قیمت تمام‌شده محصولات تأثیر خواهد گذاشت.
• عدم اطمینان اقتصادی: نوسانات بالا در نرخ ارز توافقی می‌تواند به عدم قطعیت‌های اقتصادی منجر شود. تولیدکنندگان ممکن است در پیش‌بینی هزینه‌ها و سودآوری خود دچار مشکل شوند، که این موضوع می‌تواند بر برنامه‌ریزی‌های مالی و سرمایه‌گذاری‌های آتی تأثیر منفی بگذارد.
• خطر تورم: اگر نرخ ارز توافقی به سرعت افزایش یابد، این امر می‌تواند منجر به افزایش قیمت کالاها در بازار و ایجاد تورم شود. این وضعیت می‌تواند قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش دهد و به کاهش تقاضا برای محصولات تولیدکنندگان منجر شود.
• فشار بر حاشیه سود: تولیدکنندگانی که نمی‌توانند قیمت محصولات خود را به سرعت افزایش دهند، ممکن است با کاهش حاشیه سود مواجه شوند. این موضوع می‌تواند در طول زمان به رکود یا توقف تولید در صنایع تولیدی به جز صنایع پتروشیمی و فولاد منجر شود.