اکوپارس _حامد شفیعی*

حدود ۷۰ درصد ارزش جدید خلق شده در اقتصاد، در طول دهه آینده مبتنی بر پلتفرم‌هایی است که به صورت دیجیتالی، فعال شده‌اند. آماری است که کارشناسان حوزه اقتصاد دیجیتال آن را بیان می کنند. در حال حاضر رابطه میان اقتصاد و فناوری اطلاعات متاثر از دو مفهوم است: کسب و کارهایی که از فناوی اطلاعات استفاده می کنند مانند استارت اپ ها یا نظام بانکداری که مبتنی بر فناوری اطلاعات است و خدمات خود را بر اساس آن ارایه می دهند و کسب و کاهای فناوری که بر اقتصاد اثر می گذارند، مانند شرکت هایی مانند فیس بوک، گوگل و … که اثرات قابل توجهی بر اقتصاد گذاشته و سهم قابل توجهی از درآمد ناخالص ملی را به خود اختصاص می دهند. با این حال همچنان بر سر تعریف و مفهوم اقتصاد دیجیتال یا اقتصاد دیجیتالی اتفاق نظر وجود ندارد.

فروم اقتصاد دیجیتال  با تمرکز بر دیدگاه های خرد و ویژگی های کلیدی این اقتصاد که در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد، پیش از آنکه مقدمه ای برای تعریف این حوزه باشد، به جایگاه اقتصاد دیجیتال در نظام اقتصادی و اثرات اشتغال، کارآفرینی و موارد دیگر ‍پرداخت.

یکی از موارد قابل توجه در این فروم که مطرح شد ارزش سرمایه گذاری – capitaliztion – شرکت های اپل، گوگل، مایکروسافت، آمازون و فیس بوک بوده که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸، بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

موضوعی که جمال صوفیه کارشناس اقتصاد دیجیتال در این فروم به منظور مهم نشان دادن حوزه میان رشته ای اقتصاد و فناوری اطلاعات با ارایه چنین آمارهایی از حجم سرمایه گذاری و درآمدی و همچنین مدل کسب و کاری شرکت های فناوری سخن گفت و اینکه در حال حاضر رسانه، مخابرات و بخش مالی بیشترین تاثیر از تحول دیجیتال را گرفته اند.

به گفته او ارزش آفرینی و همچنین افزایش سهم تولیدناخالص ملی کشورها از اقتصاد دیجیتال در حالی است که نزدیک ۵۰ درصد جمعیت جهان در اقتصاد دیجیتال هیچگونه مشارکتی ندارند.

او ادامه می دهد: اهمیت این موضوع ناشی از گزارشی است که مجمع جهانی اقتصاد در اهمیت و وسعت اقتصاد دیجیتالی شده ارائه کرده است و در آن اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۲ ، بیش از ۶۰ درصد GDP جهانی دیجیتالی شده خواهد بود.

این تحلیلگر و کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال در ادامه این جلسه مباحثی مانند اثرات شبکه‌ای، مدل‌های زنجیره ارزش، پلتفرم‌های چند جانبه، کالاهای عمومی، هزینه مارجینال، هزینه‌های سوئیچ کردن و انحصارهای طبیعی را تشریح کرد.

او در همین خصوص به کالاها و خدمات دیجیتال بلوک‌های اصلی اشاره کرد و گفت: کالاها و خدمات دیجیتال، تشکیل دهنده اقتصاد دیجیتال هستند زیرا طبق تعریف، اقتصاد دیجیتال اقتصادی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند اینترنت، گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های موبایل و بدون سیم، شبکه‌های فیبر نوری، اینترنت اشیاء، محاسبات و ذخیره‌سازی ابری، خدمات اشتراکی، اَپ‌ها و رمز ارزها است.

به گفته صوفیه، اقتصاد دیجیتال شاخه‌ای از اقتصاد است که به مطالعه کالاها و خدمات دیجیتال می‌پردازد که البته بیشتر به طور عام، ما خدمات دیجیتال می نامیم زیرا به ندرت نیازی به ایجاد تمایز بین کالا و خدمت دیجیتال هست .

او همچنین خدمات دیجیتال را شامل هر چیز دیجیتال دانست و در توضیح کامل تر گفت: داده تولید شده توسط کاربران، آپ‌های دیجیتال، خدمات ارایه شده بر بستر اینترنت و ذخیره‌سازی و پردازش داده بخشی از این خدمات نامیده می‌شوند.

او جنبه‌های بازارهای دیجیتال از جمله تجارت الکترونیک، بازارهای دسترسی به شبکه و بازار خدمات اطلاعاتی ارایه کرد و چند مدل کسب و کار از چند چهره شاخص این حوزه را بررسی کرد.

این تحلیلگر و کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال افزود: Facebook، Airbnb، Bitcoin، Spotify، World of Warcraft، Wikipedia، Google، Apple و Twitter، به عنوان بازیگرانی شاخص در اقتصاد دیجیتال به شمار می‌آیند.

به گفته صوفیه، مهم ترین دارایی این شرکت‌ها شبکه مشتریان شان است و این استفاده‌ها سبب افزایش اثر شبکه‌ای می‌‌شود که ارزش زیادی برای این شرکت‌ها به همراه می‌آورد.

بر اساس این گزارش، در این فروم بر خلاء و کمبود مباحث این چنینی و ضرورت توجه و درک بهتر منطق اقتصادی کسب و کارهای دیجیتال و همچنین بین رشته ای و چند رشته ای بودن اقتصاد دیجیتالی تاکید شد: چرا که داشتن پشتوانه عمیق و درک عمیق تجاری و اقتصادی ،رفتن به سمت کاربرد و کسب و کارهارا برای ما پایدارتر و جای پای ما را محکم تر می کند. همچنین با توجه به این که شکاف و فاضله ما در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات با دنیا در قیاس با برخی حوزه های دیگر اقتصادی زیاد نیست. خیلی از مفاهیم و محتوا و مقالات و کتب منتشر شده در این حوزه می تواند مستقیم و غیر مستقیم مورد توجه و کابرد کارشناسان و سیاست گذارن و تصمیم گیران  کشور ما هم قرار گیرد.

ارایه جمال صوفیه کارشناس دیجیتال در این فروم در چهار بخش کلیات اقتصاد دییجتال و ویژگی های آن ، بنیادهای اقتصاد دیجیتال، بازارهای دیجیتال (شامل  بازار تجارت الکترونیک ، بازار دسترسی به شبکه و بازار خدمات اطلاعاتی (محتوایی ) است) و همچنین چند نمونه از مدل های کسب و کار (بیزنس مدل ) چند شرکت  و سرویس معروف مانند فیسبوک و Airbnb و بیت کوین تقسیم بندی شده بود.

در بخش اول به مباحثی از جمله کالاها و خدمات دیجیتال، عناوین و مترادف های اقتصاد دییجتال از قبیل اقتصاد پلتفرمی ، اقتصاد اطلاعات ، اقتصاد اینترنت ، و غیره. اکوسیستم (زیست بوم اقتصاد دیجیتال) ، و خاصیت در گذر بودن و ناپایداری اقتصاد دیجیتال پرداخته شد.

همچنین در بخش دوم مطالبی با عنوان بنیادها و اصول اقتصاد دیجیتال بحث شد. به گفته صوفیه پلتفرم های چند جانبه (MSP) ، اثرات شبکه ای (Network effect) ، کالاهای عمومی و کومودیتی شدن خدمات دیجیتال ، کاهش هزینه مبادله و صفر شدن هزینه نهایی (مارجینال cost )، Bundling , Unbundling ،  نحوه قفل شدن مشتریان و هزینه های سوئیچ کردن ، شکل گیری انحصارهای طبیعی در اقتصاد دیجیتال و خاصیت long tail در عرضه و تقاضا.  از جمله اصول اقتصاد دیجیتال هستند.

در نهایت آنکه این کارشناس اقتصاد دیجیتال گفته های خود را با معرفی و بررسی انواع بازارهای دیجیتال و نمونه هایی از مدل های کسب و کاری شرکت های بزرگ فناوری مانند فیسک بوک، آمازون، علی بابا، گوگل و اپل به پایان رساند.

*روزنامه نگار