البته در اینجا منظور ایجاد دموکراسی و برگزاری انتخابات نیست بلکه میخواهیم از اهمیت سازمان های مردم نهاد صحبت کنیم
گسترش ارتباطات و حوزه اطلاعات و اهمیت تخصص گرایی باعث شده که به دنبال راهی برای تعامل میان کسانی که تاثیر مستقیم و یا غیر مستقیم در اداره جامعه دارند،باشیم. اهمیت سازمان های مردم نهاد در این است که افراد با رغبت و برای مشارکت در فعالیت های اجتماعی در آن عضو می شوند.
تعریف سازمان های مردم نهاد
سازمانهای مردم نهاد یا (NGO) ها نامی است که زیاد به گوش می خورد و در کشورهای مختلف با توجه به فرهنگ های موجود در هر کشور حول محور های مختلف شکل می گیرد .
براساس تعریف سازمان ملل، NGOها یا سازمان‌های غیردولتی باید دارای چهار مشخصه اصلی باشند: 1) از وابستگی مستقیم به هر حکومتی آزاد باشند 2) فعالیت‌های سیاسی و وابستگی به احزاب سیاسی نداشته باشند 3) غیرانتفاعی باشند و فعالیت اقتصادی نکنند 4) فاقد فعالیت‌های خشونت‌آمیز بوده و با گروه‌های بزهکار مرتبط نباشند.
در تعریفی دیگر از سازمان مردم‌نهاد براساس مفاد آیین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد مصوب 8/5/84 هیأت وزیران باید گفت: سازمان مردم‌نهاد به تشکلی اطلاق می‌شود که توسط گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی غیرحکومتی به‌صورت داوطلبانه با رعایت مقررات مربوط، تأسیس شده و غیرانتفاعی، غیرسیاسی و عضوپذیر است.
در تشریح این ویژگی ها به اختصار می توان چنین گفت:
سازمان های مردم نهاد(سمن ها ):
سازمان های مردم نهاد غیر دولتی (Non-Governmental) هستند بدین معنی که تأسیس آنها بر اساس تصمیم دولتی و در چارچوب بودجه عمومی انجام نمی گیرد بلکه اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی مؤسس آنها می باشند، البته سازمانهای مردم نهاد و مجموعه دولت دارای ارتباط و اثرات دوجانبه می باشند.
غیر انتفاعی (Non-Benefite) هستند بدین معنی که دست یافتن به درآمد و سود و انجام فعالیتهای تجاری و صنفی انتفاعی بمنظور تقسیم منافع بین اعضاء ، مؤسسان، مدیران و کارکنان هدف سازمان نیست، هرچند که این ویژگی، سازمان مردم نهاد را از دست یابی به درآمد برای اداره امور خود باز نمی دارد.
گسترش ارتباطات و حوزه اطلاعات و اهمیت تخصص گرایی باعث شده که به دنبال راهی برای تعامل میان کسانی که تاثیر مستقیم و یا غیر مستقیم در اداره جامعه دارند،با شیم.

تمایل به استقلال دارند بدین معنی که سازمان مردم نهاد سعی می کند برای تحقق اهداف خود در چارچوب قوانین موضوعه تا حد ممکن از درجه استقلال بالایی برخوردار باشد و زیر نفوذ صاحبان قدرت و یا گرایش های مختلف قرار نگیرد.
خودجوشی و نیاز طبیعی به این معنا که سازمانهای مردم نهاد بنابر نیاز طبیعی ناشی از شرایط فکری، محیطی، انگیزش ها، خصوصیت ها و آرمانهای مشترک افراد و جامعه، و به صورت داوطلبانه و خودجوش و بر اساس اصل آزادی اراده اشخاص تأسیس و اداره می شوند.
غیر سیاسی بودن هستند و این اهداف غیر سیاسی در بردارنده فعالیتی است که مشمول ماده یک قانون احزاب نگردد.
کارکرد های سمن ها
سمن ها از طریق اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی (ارتباطات)، جلب مشارکت مردمی(بسیج عمومی)، جذب سرمایه ها و منابع کوچک مردمی (بسیج منابع)، ایجاد، گسترش و تقویت هماهنگی بین دولت ومردم، گسترش نظارت عمومی و ارزیابی فعالیت ها، افزایش بهره وری در استفاده از منابع وهنجارسازی عمل می کنند که در این بین سه موضوع ” جلب مشارکت مردمی “، ” بسیج منابع ” و ” نظارت و ارزیابی” از اهمیت و جایگاه بالاتری برخوردار هستند.
گذشته از این کارکردهای کلی می توان بر اساس وضعیت هر جامعه ای کارکردهایی برای سمن ها تعریف کرد. به عنوان مثال در وضعیت حاضر کشور که شاهد مناطق روستایی رو به گسترش و توسعه هستیم سمن ها می توانند نقش به سزایی داشته باشند. به عبارتی مهم ترین ابزار اصلی نیل به این مقصود( توسعه روستا) را می توان در تشکیل نهادهای سازمان­دهی شده غیر­دولتی (NGOs) دانست، که بر اساس نیاز و توانایی گروههای مختلف ساکن روستا، در موضوعات متنوع و ضروری محیط بومی و محلی، جهت اجرای برنامه­های توسعه­ای روستاها ایجاد می­گردد. در گذشته دور در ایران نیز، تشکلهایی مشابه، با ساختار سنتی ایجاد شده بودند که برای حل بسیاری از مشکلات روستائیان، فعالیت می‌کردند که این نهادها به شکل سنتی خود امروزه کارایی چندانی ندارند.
یکی دیگر از موضوعات مهمی که میتواند توسط سازمان های مردم نهاد مورد توجه قرار بگیرد، مسئله مدیریت بحران و اقدامات مناسب در صورت بروز حوادث طبیعی است. قطعا یکی از موضوعاتی که می تواند آسیب های حوادث طبیعی را بعد از وقوع به حداقل برساند وجود نیروهای کارازموده و مجرب در برخورد با این اتفاقات است. سمن ها می توانند با ایجاد گروه های آموزشی و دادن آگاهی به عموم مردم در این مهم نقش بسزایی داشته باشند.
شاید در یک تعریف ساده بتوان گفت که سمن ها در حکم بازوهای اجرایی دولت ها برای انجام امور جاری کشور هستند. این مسئله که سمن ها مجاز به انجام فعالیت های اقتصادی نیستند با هدف کسب سود و درآمد نیستند باعث می شود که شائبه رانت خواری در فعالیت های این موسسات کمرنگ شود.
به نظر میرسد که سازمان های مردم نهاد درکشور ما راهی طولانی در پیشِ رو دارند و البته برای اینکه به جایگاه اصلی خود دست یابند لازم است راجع به کارکردهای این نهاد مهم و نحوه تعامل آن با دولت و بخش خصوصی تغییراتی در دیدگاه مسئولین دولتی ایجاد شود و سمن ها به عنوان یک مهره مهم مورد توجه قرار گیرند.