زعفران گیاه کم توقعی است که در گستره تاریخ ایران همواره با کشاورزان مهربان بوده زیرا در بین گیاهان زراعی ایران مناسب ترین گونه برای مناطق محروم و دورافتاده ای است که اغلب با کم آبی شدید مواجهند.
در این مناطق کم برخوردار و کم آب، زعفران به سبب نیاز به آب اندک، امکان بهره برداری به مدت پنج تا هفت سال در یک نوبت کشت، ماندگاری طولانی محصول، آسانی حمل و نقل، بی نیازی به فناوری پیچیده در زمان کاشت، داشت و برداشت و آبیاری در زمانی که بیشتر گیاهان به آب نیاز ندارند به محصولی راهبردی تبدیل شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۸۵ تن محصول زعفران استان به ارزش ۱۱۵ میلیون دلار به کشورهای مختلف صادر شده است.
مجتبی مزروعی افزود: خراسان رضوی پارسال نیز ۶۵ تن زعفران به ارزش ۸۸ میلیون دلار صادر کرد که با افزایش قیمت دلار صادرات زعفران استان نیز رشد صعودی داشت و این روند همچنان ادامه دارد.
وی پیش بینی کرد که امسال ۳۱۰ تن زعفران در خراسان رضوی تولید شود.
مزروعی یاد آور شد: امسال تاکنون در کشور ۹۸ تن زعفران به ارزش ۱۲۴ میلیون دلار صادر شده است.
۸۷ هزار هکتار از مزارع خراسان رضوی زیر کشت زعفران قرار دارد و حدود ۹۰ درصد زعفران تولیدی ایران محصول مزارع استان های خراسان رضوی و خراسان جنوبی است.
با این همه ساختاری که به شکل ویژه و اختصاصی پیگیر افزایش کیفیت این محصول مفید و راهبردی باشد در ایران تعریف نشده و این در حالی است که زعفران با آب و هوا و اقلیم خراسان رضوی و ایران مانوس و همراه است و در اصطلاح کاشت آن جواب داده است.

** ضرورت تشکیل سازمان زعفران همانند «سازمان چای»
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در کشور ما برای محصولی مانند چای که در یک استان تولید می شود «سازمان چای» راه اندازی شده و این در حالی است که بخش عمده ای از چای ما وارداتی است.
سید هاشم نقیبی حسینی افزود: در مقابل، برای محصولی مانند زعفران که بیش از ۱۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی زیر کشت آن است و میلیاردها دلار ارزش صادراتی دارد هیچ سازمان و تشکیلاتی ایجاد نشده است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز با تایید این مطلب گفت: دولت باید برای ایجاد مرکز مبادلاتی زعفران و محصولاتی از این جنس کمک های مالی و معنوی انجام دهد.
علی شریعتی مقدم افزود: این مرکز یا سازمان باید بتواند بستر و ساز و کاری را ایجاد کند که پیوند مستقیم میان تولید کننده، صادرکننده و شرکت های فرآوری و بسته بندی زعفران فراهم شود.
وی اظهار داشت: کارکرد دیگر این مرکز یا سازمان باید ارائه آموزش های لازم به فعالان بخش زعفران و پیگیری کنترل کیفیت آن باشد تا اگر فردی خواست در این حوزه سرمایه گذاری کند بداند که برای زعفران خالص سرمایه گذاری کرده است.
او گفت: در انگلستان که جایگاهی در تولید زعفران ندارد، موزه زعفران ایجاد شده است اما ما به عنوان اصلی ترین تولید کننده این محصول در جهان هنوز چنین بستر هویتی برای زعفران کشور ایجاد نکرده ایم تا بتوانیم اطلاعات این محصول، تاریخچه و روش های فرآوری آن را توضیح دهیم.
مشاور بازرگانی مرکز ملی گیاهان دارویی نیز گفت: راه اندازی مرکز مبادلات تجاری برای زعفران باید هم در خارج و هم در داخل کشور پیگیری شود.
ابوالفضل براتی افزود: تنها در این صورت است که راهبردها و سیاست ها به درستی اعمال می شود هر چند که رویکرد ما بیشتر توسعه بازارهای خارجی است.
این فعالان بخش کشاورزی هر چند نامی از «شورای ملی زعفران» نمی برند اما اظهارات آنان به شکل تلویحی نشان از ناخرسندی و نارضایتی کامل آنان از عملکرد این شورا به عنوان یک ساختار ایجاد شده برای زعفران و متولی این محصول دارد.

** حرکت به سوی استفاده دارویی از زعفران
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی هم گفت: کیفیت زعفران تولیدی در ایران باید افزایش یابد زیرا می توان از آن در صنایع دارویی استفاده کرد و صادرات آن را افزایش داد.
مجید مهدوی افزود: برای این منظور کشاورزان باید با محوریت الزامات صنایع دارویی، آموزش هایی را دریافت کنند و امکانات و زیرساخت های لازم را در اختیار داشته باشند چرا که قیمت زعفرانی که در صنایع دارویی استفاده شود چندین برابر قیمت زعفران معمولی است.
وی اظهار داشت: اسپانیا با تولید سالیانه ۱۰ تا ۱۲ تن زعفران، درآمد بسیار از این محصول دارد و این در حالی است که ایران با تولید سالانه ۳۵۰ تن زعفران، به انداره اسپانیا درآمد ندارد لذا باید کیفیت این محصول را برای استفاده در صنایع داروسازی افزایش داد تا اثرگذاری آن در بازارهای بین المللی افزایش یابد.
با این اوصاف به نظر می رسد تشکیل ساختاری که متولی زعفران باشد می تواند در افزایش کیفیت و کمیت این محصول و استحصال ارزش افزوده از آن از جمله در صنایع دارویی مفید باشد.
به هر حال حرکت به سوی تحقق این دو راهبرد در کنار حل مشکل قیمت گذاری زعفران و استفاده از ظرفیت برداشت زعفران به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری کشاورزی می تواند به رونق بازار این محصول راهبردی استان خراسان رضوی و کشور کمک کند.

منبع خبرخبرگزاری ایرنا