با راه اندازی آزمایشی سامانه جدید اعلام نرخ ارز توسط کانون صرافان به دستور بانک مرکزی، مشکلات آن شناسایی شد.

بانک مرکزی حدود 10 روز پیش خبر از راه اندازی سامانه جدید اعلام نرخ ارز توسط صرافان مجاز کرد تا بدین وسیله بتواند ساماندهی به بازار ارز داده و نرخ ها را مدیریت کند. گرچه قرار بود این سامانه طی دو سه روز پس از اعلام خبر آن راه اندازی شود، اما به دلیل اهمیت کار و مشکلات متعددی که بر سر راه آن وجود نداشت، هنوز به صورت رسمی عملیاتی نشده است.

البته بررسی های میدانی خبرنگار مهر حاکی از این مطلب است که این سامانه به صورت آزمایشی راه اندازی شده و کانون صرافان ایران با همکاری بانک مرکزی در صدد هستند تا از این طریق ایرادات سامانه مذکور را برطرف کرده و به صورت رسمی کلید آن زده شود.

مسئولان بانک مرکزی اعلام کرده اند که برای جلوگیری از مشکلات مربوط به بازار ارز، اقدام به تدوین و ابلاغ مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی ها کرده اند تا دخالت عوامل غیرمجاز در بازار ارز و نوسانات در این بازار کمتر شود.

برهمین اساس این مقررات برای نخستین بار و با هدف ایجاد شفافیت در معاملات ارزی تدوین و با ثبت در تارنمای بانک مرکزی ابلاغ شد که براساس آن این قبیل معاملات منع و از دلالی های غیرقانونی جلوگیری می شود.

مشکلات جدید راه اندازی سامانه شناسایی شد

طبق اعلام بانک مرکزی افرادی که مجوز ندارند نباید در سایت ها اقدام به اعلام نرخ های بازار کنند، این در حالی است که تاکنون برای اعلام نرخ ارز در بازار فرآیند مشخصی وجود نداشت اما با مقررات جدید کانون صرافان باید هر ساعت نرخ متوسط موزون را اعلام کند تا این نرخ ملاک معاملات شود. برای این منظور شبکه سنا در صرافی های مجاز نصب شده که با آن صرافان میزان و نرخ معاملات انجام شده را دریافت می کنند.

معاملات عمده بیش از 10 هزار دلار مبنای تعیین نرخ ارز است، این معاملات باید صرفا در ساعات کاری صرافی ها انجام شود. به هر حال بانک مرکزی کانون صرافان را مامور کرده است که در اسرع وقت برای اعلام هر ساعت نرخ ارز و گزارش عملکرد واقعی بازار اقدام کند، ضمن آنکه این کانون باید هر روز متوسط نرخ معاملات روز قبل را نیز اعلام کند.

حال با توجه به این دستورات بانک مرکزی، کانون صرافان ایران اقدامات لازم را انجام داده است اما در عمل با مشکلاتی از جمله دقیق بودن قیمت معامله، گرفتن میانگین از تمام معاملات صرافی های متعدد با قیمت های مختلف، مشکلات مربوط به معدل گیری قیمت ها که ممکن است برخی از آنها برای روز قبل باشد ولی به دلیل اینکه وجوه آن دریافت نشده، پس از دریافت وجه در روزهای بعدی به ثبت برسد، تعیین نرخی کلی برای کل کشور و در مجموع پیچیدگی های کار مواجه شده است.

غلامعلی کامیاب معاون ارزی بانک مرکزی در این زمینه گفت: اعلام نرخ ارز از سوی کانون صرافان نیازمند آمادگی سیستمی این کانون به منظور توانمند شدن برای اعلام نرخ ارز است و البته این نرخ در آینده نزدیک توسط کانون صرافان اعلام خواهد شد.

حمید تهرانفر معاون نظارتی بانک مرکزی با اشاره به اینکه برای تعیین نرخ ارز در بازار مرجع خاصی وجود نداشته و کافی است که فردی به صورت غیر واقعی و جعلی خود را علم دار بازار معرفی کرده و صرافی ها به او تاسی کنند، گفت: در روش جدید ابلاغی بانک مرکزی، کانون صرافان نرخ های ارز صرافی ها را دریافت کرده و میانگین موزون آن را هر یک ساعت یکبار اعلام و نرخ قابل اجرا در بازار تعیین می شود.

گفتنی است: در زوزهای اخیر کانون صرافان ایران به منظور راه اندازی این سامانه صرافان بازار ارز را دور هم جمع کرد و با آنها رایزنی هایی را برای این منظور انجام داده و ابلاغیه های لازم نیز صادر شده است.

مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها

با توجه به بند (ج) ماده (۱۱) و بند (الف) ماده (۴۲) قانون پولی و بانکی کشور مصوب مورخ ۱۸ تیر ماه ۱۳۵۱ و همچنین ماده (۹۶) قانون برنامه پنجم توسعه، مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها به شرح ذیل ابلاغ می‌گردد:

الف) تعاریف:

ماده (۱) در این مقررات عناوین ذیل در معانی مشروح مربوطه به کار می‌رود:
۱- معاملات نقدی: معاملاتی هستند که خریدار و فروشنده به محض انجام معامله، ارز و ریال مورد معامله را مبادله می‌نمایند.
۲- معاملات آتی و سلف: معاملاتی هستند که مبادله ارز و ریال به روز یا روزهای آینده محول می‌گردد.
۳- کانون صرافان ایران: تشکل حرفه‌ای متشکل از کلیه صرافی‌های دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی که به منظور ساماندهی بازار ارز و سکه و ایجاد هماهنگی در حوزه صرافی‌ها تأسیس گردیده است.
۴- روز کاری بانکی: روزی است که بانک‌ها برای ارائه خدمات بانکی باز هستند.
۵- معاملات جزئی: به معاملاتی گفته می‌شود که مبلغ ارزی آن حداکثر معادل ۱۰ هزار دلار باشد.
۶- معاملات عمده: به معاملاتی گفته می‌شود که مبلغ ارزی آن از معادل ۱۰ هزار دلار بیشتر باشد.
۷- سامانه سنا: سامانه‌ای است که صرافی‌ها موظف می‌باشند آمار و اطلاعات کلیه معاملات و خرید و فروش ارز خود را در آن ثبت نمایند.

ب) عوامل بازار:

ماده (۲) صرافی‌های دارای مجوز فعالیت معتبر از بانک مرکزی، مجاز به اشتغال به معاملات ارزی هستند. این صرافی‌ها می‌توانند نسبت به خرید و فروش ارز برای خود و یا برای مشتریان خود اقدام نمایند.
تبصره: انجام هر گونه عملیات صرافی در فضای اینترنتی و یا مجازی ممنوع می‌باشد.
ماده (۳) بجز افراد موضوع ماده (۲) فوق، اشتغال به خرید و فروش ارز، مدیریت و تسویه معاملات به هر نحو ممنوع است.

پ) ساعات کاری:

ماده (۴) انجام معاملات عمده توسط صرافی‌ها صرفا از ساعت ۱۰ الی ۱۸ روزهای کاری بانکی مجاز می‌باشد.

ت) اعلام نرخ ارز و الزام به انجام معامله:

ماده (۵) صرافی‌ها در صورتی مجاز به خرید و فروش ارز می‌باشند که قبلا نسبت به اعلام همزمان نرخ خرید و فروش ارز در محل استقرار صرافی و یا تارنمای صرافی اقدام نمایند.

ث) الزام به ثبت معاملات در سامانه سنا:

ماده (۶) کلیه صرافی‌ها موظفند معاملات عمده را به صورت همزمان در سامانه سنا ثبت نمایند.
ماده (۷) ثبت معاملات جزئی در سامانه سنا می‌تواند در پایان روز کاری انجام شود.

ج) اعلام متوسط نرخ خرید و متوسط نرخ فروش:

ماده (۸) کانون صرافان مکلف است در محدوده زمانی مندرج در ماده (۴) این مقررات هر یک ساعت یکبار میانگین موزون نرخ خرید صرافی‌ها و میانگین موزون نرخ فروش صرافی‌ها را محاسبه و در تارنمای خود اعلام نماید. نرخ‌های اعلام شده میانگین موزون معاملات انجام شده در یک ساعت است و شامل معاملات کل روز نمی‌گردد.
ماده (۹) آخرین نرخ محاسبه شده بشرح ماده(۸) فوق، نرخ پایانی (Closing Rate) روز کاری خواهد بود.
ماده (۱۰) نرخ شروع بازار (Opening Rate) در روز کاری بعد، نرخ پایانی بازار در روز کاری قبل با دامنه تغییرات ۲/. ± درصد خواهد بود.
ماده (۱۱) کانون صرافان موظف است تا ساعت ۱۱ هر روز میانگین موزون نرخ ارز روزانه کل خریدها و میانگین موزون نرخ ارز کل فروش‌ها در روز کاری قبل را محاسبه و در تارنمای خود قرار دهد.

تبصره: اطلاعات مربوط به نوع ارز، نرخ ارز و حجم معاملات انجام شده، از طریق سامانه سنا در اختیار کانون صرافان قرار خواهد گرفت.

چ) تصفیه معاملات:

ماده (۱۲) معاملات جزئی:
۱- چنانچه ارز مورد معامله به صورت اسکناس باشد می‌بایست همزمان با انجام معامله، ارز و ریال بین طرفین مبادله و تصفیه نهایی شود.
۲- چنانچه ارز مورد معامله به صورت حواله باشد ریال مربوطه همزمان با انجام معامله پرداخت و انتقال ارز با توافق طرفین و در کوتاه‌ترین زمان ممکن صورت خواهد گرفت.

همزمان با ابلاغ مقررات مذکور از کلیه دستگاه های ذیربط خواسته شده است، همکاریهای لازم را به منظور اجرای دقیق مفاد آن به عمل آورند.

ماده (۱۳) معاملات عمده:

۱- چنانچه ارز مورد معامله به صورت اسکناس باشد می‌بایست همزمان با انجام معامله و یا حداکثر ظرف همان روز، ارز و ریال بین طرفین مبادله و تصفیه نهایی شود.
۲- چنانچه ارز مورد معامله به صورت حواله باشد ریال مربوطه همزمان با انجام معامله پرداخت و انتقال ارز با توافق طرفین و در کوتاه‌ترین زمان ممکن صورت خواهد گرفت.

ح) متفرقه:

ماده (۱۴) در مواردی که فروشندگان ارز اقدام به برگزاری مزایده ‌نمایند، برنده مزایده ملزم به عرضه ارز خریداری شده به عموم متقاضیان است. انتقال ارز مذکور توسط برنده مزایده به صورت انحصاری به یک شخص حقیقی یا حقوقی موکول به ارائه اسناد مثبته دال بر واردات کالا و خدمات توسط خریدار می‌باشد. مسؤلیت احراز صحت مدارک مذکور بر عهده برنده مزایده است.
ماده (۱۵) انجام معاملات آتی و سلف ارز فقط بر اساس دستورالعمل مصوب بانک مرکزی مجاز خواهد بود.
ماده (۱۶) هر گونه اعلام نرخ خرید و فروش ارز توسط اشخاص حقیقی و حقوقی غیر از صرافی‌های موضوع این مقررات ممنوع است.
ماده (۱۷) متخلفین از این مقررات به استناد قانون پولی و بانکی کشور، قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی و قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.

همزمان با ابلاغ مقررات مذکور از کلیه دستگاه های ذیربط خواسته شده است همکاری های لازم را به منظور اجرای دقیق مفاد آن بعمل آورند.