true
این گزارش در نگاهی اجمالی به برخی از مشکلات تئاتر نگاه کرده و زبان حال چند تن از دست اندرکاران را جویا شده است.
فقدان تفاهم در مديريت تئاتر
محمد‌امير يار‌احمدي، رئیس کانون نمایشنامهنویسان خانه تئاتربا بیان
اینکه مميزي بيش از حد در تئاتر خودنمایی می‌کند ،اظهار داشت:
درنمايشنامه‌هاي ايراني مميزي‌های سخت‌گيرانه‌اي وجود دارد که باعث عدم
مطرح شدن و چاپ شدن و حتی زمينه‌ای براي اجراي آنها وجود ندارد؛ چرا که
به سد مميزي برخورد کرده ،در این صورت است که مميزي در مورد كارهاي خارجي
كمتر اعمال مي‌شود و كارگردان‌ها هم براي اينكه ضريب اطمينان‌شان براي
اجرا بالاتر برود روي به اين كارها مي‌آورند زیرا شرايطي مهيا نيست كه
نمايشنامه‌نويس به شكل تمام عيار ورود پيدا كند.
وی افزود: وقتي بخواهيم به شكل خاص به موضوع تئاتر بپردازيم و عاري از
تمام جاذبه‌هاي هنري و فرهنگي آن را كنترل كنيم در چنين شرايطي نمايشنامه
نويسان كارهايشان تصويب نشده ،يا اساسا نوشته نمي‌شود. با كمبود كار
روبه‌رو نيستيم بلکه با فقدان تفاهم در مديريت تئاتر روبه‌رو هستيم. هر
زماني كه زمينه براي رشد و نمو جريان نمايشنامه نويسي بازتر بوده با
تعداد کثیری از آثار درخشان روبه‌رو بوده‌ايم. هیچ مشكلي براي توليد
نداريم و نويسندگان ما دچار نزول نشده‌اند.
وی در ادامه افزود: به نظر مي‌رسد مسئولان تازه ورود با رويكرد دفاع، از
كارهاي ايراني حمايت مي‌كنند اما تا پيش از آن مسئولان نقد را در جوامع
ديگر روا مي‌دانستند و البته براي داخل كشور اين مسائل وجود دارد كه
نمي‌توانيم نقد سازنده داشته باشيم البته بارها و بارها اعلام شده كه هنر
كاملا دولتي است و به هيچ عنوان خصوصي نيست.اگر نمايشنامه يا اثر هنري در
شرايط طبيعي خودش رشد و نمو پيدا كند طبيعتا يك اثر فاخر است. فاخر را در
جريان هنري نمي‌توان از بيرون تزريق كرد.
تئاتر حقيقت، تئاتر فاخر و لقب‌ها و توصيف‌هايي كه در مورد هنر مي‌دهند
در واقع تعاريفي است كه براي كنترل انديشه در تئاتر آمده و گرنه هر جريان
هنري في‌نفسه در خود هنر را جای می دهد فاخر و غيرفاخر ندارد. هر اثر
هنري كه دارای ويژگي‌هاي خاص خود باشد؛ اثري فاخر است.
رئيس كانون نمايشنامه نويسان تئاتر، این هنر را بيان كننده احساسات
ناميد و گفت: تئاتر از مكاني حقیقت را به شما انتقال می‌دهد که شما با
دریافت آن احساس امنیت مي‌کنید اما اگر به صداقت تئاتر شک داشته باشیم،
مانع آشتی آن با جامعه خواهيم شد.
وي از اینکه مسولان کمتر به دیدن تئاتر می روند، اظهار تاسف كرده و گفت:
مسوولاني باید تئاتر را ببینند تا تاثیرات مثبت یا منفی سياست‌گذاري و
اقدامات خود را در جامعه مشاهده کنند. در کشورهای خارجی دیدن تئاتر برای
مسئولان فضیلت نیست بلکه یک ضرورت است.
بهزاد فراهاني: بوي پا را به گردن پوتين نيندازيد
بهزاد فراهانی، بازیگر و فیلمنامه نویس تیاتر با بیان اینکه این
هنرمندان نيستند كه به سمت متون غربي گرايش دارند بلكه سياست مركز هنرهاي
نمايشي است كه اين وضعيت را ايجاد مي‌كند ،اظهار داشت: گرايش هنرمندان
به طرف متون غربي نتيجه سياست كلان مركز هنرهاي نمايشي و وزارت ارشاد و
معاونت هنري وزارت ارشاد است. زمانی که هنرمندان و درام‌نويسان ايراني
روي شخصيت‌هاي ملي خودشان كار مي‌كنند مدعي‌اند و كار را در پيچ و خم
نشدن مي‌اندازند.
کارگردان و بازیگر در نمایش «پتک» با بيان اينكه اگر در تئاتر بخواهد
مسائل روز را مطرح كنند با هزار و يك چالش روبه‌رو مي‌شود، تصریح کرد:
هنر در ايران كاملا دولتي است و وقتي بخش خصوصي بخواهد ورود پيدا كند،
دولت مي‌گويد اين است و جز اين نيست. هنر نقد؛هنر مخطومی است.
فراهانی با بیش از سه دهه حضور مستمر در سینما، تلویزیون و تئاتر اذعان
داشت: هنر پديده الهامي و تراوشات دلي است بنابراين نبايد دستوري شود،
ديگر هنر نيست .هنر وقتي هنر است كه زاييده دانش و تفكر و اولويت و
برآمده از الهامات روحي و رواني باشد. روح زيباي عشق در هنر ايران متجلي
است.
سیامک صفري:اجرای نمایشنامه های غربی اشکالی ندارد!!
سیامک صفری بابیان اینکه بازیگران توانای زیادی در تئاتر داریم كه چندان
دیده نمی‌شوند، اظهار داشت: تنوع نمايشنامه‌هاي خارجي بيشتر است وبه طبع
گرايش هم بيشتر مي‌شود كه اشكالي هم ندارد، نبايد لزوما بومي و ايراني
باشد چرا که مضامين تئاتر در همه جاي دنيا مشترك است. آن‌گونه نيست كه
در جاي ديگري در دنيا نوشته شده حرفي براي ما نداشته باشد .شكسپير
و چخوف
و چخوف
مگر چند بار در سال اجرا مي‌شود درصورتی که بايد پرسيد چرا اجرا
نمي‌شوند؟
این كارگردان و نویسنده تئاتر با بیان اینکه نمايشنامه هاي ايرانی
محدود بوده و جوابگوي نياز اجراي ما نيست ،تصریح کرد: در این حالت به
طبع گرايش به نمايش خارجي بیشتر خواهد شد چرا که تئاتر مضامين بزرگي را
دنبال مي‌كند.
بازیگر نمایش« آقای اشمیت کیه؟» درمورد نمایش‌های بومی اذعان داشت:
نمايش‌هاي بومي و آيينی مانند تعزيه، مراسم عزا يا مولودي خواني خاص
ماست ولي وقتي در تئاتر تعريف مي‌شود به دنبال مفهوم ديگري است. مضاميني
كه معمولا تئاتر به دنبال آن بوده موضوعات متفاوتی است كه هميشه مسئله
بشر بوده مثلا بحث حسادت ،جنايت وعدالت مضامین بزرگي است كه تئاتر هميشه
به دنبال آن است .رفتن نمايش خارجي روي صحنه هیچ اشکالی ندارد ، چرا كه
ساختار محكمتري دارد و بيشتر به تئاتر نزديك بوده و خطاهاي آن كمتر است.
هادی مرزبان: تیاتر ما یک تئاتر وارداتی است
کارگردان و بازیگر عرصه تئاتر با بیان اینکه تئاتر ما یک تئاتر وارداتی
بوده و از غرب گرفته شده، اظهار داشت: با وجود این صنعت وارداتی اما
باید به منابعمان افتخار کرده و راه را پیدا کنیم چرا که ما دریای عظیم
شاهنامه،حضرت حافظ ، مولانا و….. و فیلسوفان بزرگی داریم. بعضی از
اساتید ما مقهور و مغرور تیاتر غرب شده اند در صورتی که در کشورها ی دیگر
که از غنای فرهنگی کمتری نسبت به ما برخوردارند ،اینگونه نیست.
کارگردان تیاتر «شب روی سنگفرش خیس» با بیان اینکه این به معنای رد
تیاتر غرب نیست، اظهار داشت: منابعی داریم که می‌توانیم از آنها
به‌بهترین نحو استفاده کنیم. با وسعت دید مدیران باید با خود‌باوری و
هویت گم شده‌مان آشتی کنیم؛ اینقدر مقهور ایسم‌ها‌ی غربی شده‌ایم که
خودمان را حقیر حس کردیم .
اين هنرمند تئاتر در زمينه استفاده گروه‌هاي تئاتري از بازيگران سينمايي
كه تجربه تئاتري ندارند، اظهار داشت: افرادي كه بازيگران سينمايي را براي
گيشه به تئاتر مي‌آورند، ارزش‌هاي تئاتر را خدشه‌دار مي‌كنند و كسي كه
اين عمل را انجام مي‌دهد، تئاتر را نمي‌شناسد.
کوروش نریمانی: جهانشمولی نمایشنامهنویسان ایرانی
این طنز‌پرداز و کمدی‌نویس تیاتر با بیان اینکه درک از متون ایرانی بسیار
ضعیف است، تصریح کرد: نگاه عمیقی به نمایشنامه های ایرانی نمی شود که
نقش اصلی آن به مدیریت بر می‌گردد. با توجه به شعار‌هایی که مبنی بر
تیاتر ایرانی می‌دهند اما عملکرد آنها بر عکس است. در واقع متون غربی
خنثی و بلا‌تکلیف غربی اجرا می‌شود زیرا می خواهند از تیررس نقد و
معزولیت نجات یابند .
کوروش نریمانی درباره حضور و جایگاه تئاتر ایرانی در عرصه بین‌المللی
گفت: هر نمایشی که برای اجرا به کشور دیگری می‌رود بیانگر فرهنگ، آداب و
رسوم مملکت اش است. جای نمایش ایرانی با سبک و سیاق و شیوه‌های اجرایی
خاصش در تئاتر جهان خالی است. خاصه آنکه بخشی از شیوه‌های اجرایی مشخصا
ایرانی تئاتر ما، بسیار هم به روز است. در هیچ کجای دنیا از نمایشنامه
نویسان ایرانی استفاده نمی شود که باعث تاسف است .
وی افزود: البته این را هم باید در نظر بگیریم که به واسطه شرایط فرهنگی
و مذهبی خاصمان شاید نتوانیم در مثلا عرصه بازیگری با بازیگران شاخص دنیا
برابری کنیم.
وی اذعان داشت:ما دو مدل متون غربی داریم که در همه جای دنیا اجرا می
شوند البته در ایران بیشتر از تمام کشورها از متون غیرخودی استفاده می
شود که نشان دهنده عدم پر و بال دادن به تیاترایرانی است.
وی گفت: تئاتر ما در سال‌های گذشته به اندازه توانایی‌اش، توانسته خود را
به جهان معرفی کند. اما برای موفقیت‌های بیشتر، نیازمند حمایت دولتمردان
است. استعداد بالقوه بازیگران تئاتر کشورمان قابل اغماض نیست.
وی با بیان اینکه در پیکره مدیریت تئاتر ما بی‌نظمی همیشه بوده
است،تصریح کرد: یکی از مهمترین دلایل بی‌نظمی‌ها در مدیریت تئاتر ایران
را درگیر شدن مدیران تئاتری بعد از انتصاب خود با مسائل حاشیه‌ای نظیر
جلسات و آیین نامه‌های مدیران سطح بالاتر است.
نادر برهاني مرند: عدم تمایل به متون ایرانی؛ پایمال کردن ارزش‌های ایرانی
این نمايشنامه‌نويس و کارگردان جوان تیاتر با بیان اینکه عدم تمایل به
متون ایرانی؛ پایمال کردن ارزش های ایرانی است ، تصریح کرد : تمايل به
متون غيرايراني مساوي با پايمال كردن ارزش‌هاي ايراني بوده که مسموم و
مذموم است و گاهی اوقات شكل تعصب به خود مي‌گيرد كه از عقلانيت به دور
انساني مربوط به ايراني نمي‌شود اما بحث فرهنگ ايراني و غيرايراني صددرصد
قابل دفاع است به طوری که هر اندازه به نمايشنامه‌هاي ايراني و خارجي را
كه به زبان فارسي ترجمه شده بپردازیم، كار هنرمندانه‌اي كرديم البته اين
به معنای کشیدن خط بطلان بر بسياري از نمايشنامه‌هاي بزرگ جهاني كه ميراث
بشري هستند، نیست. نباید از اين گنجينه بشري محروم شویم چراکه آثاربزرگ
جهاني ساختار محكمي داشته و شخصيت پردازی آنان اصولي و داراي تكنيك‌هاي
والايي هستند در این صورت به خود نمايشنامه‌نويس ايراني هم كمك مي‌كند و
حتی مي‌توانند آموزگاري كنند.
وی ادامه داد: براي تقويت نمايشنامه‌نويسي ايراني در شرايطي كه همه چيزي
مهياست باید تمرکزمان روی آموزش هم باشد البته در حال حاضر در شرايطي كه
همه چيز به ضرر نمايشنامه‌نويس ايراني است از تصميم‌گيري‌‌هاي غلط مديران
تئاتري گرفته تا كمبود امكانات كه در وهله نخست به سياست‌گذاري مي‌گردد
.
برهانی مرند با اشاره به راه میانبری در این آشفته بازار تصریح کرد: در
عين حالا كه از مشرب انساني سيراب مي‌شويم بنيان‌هاي تفكر
نمايشنامه‌نويسي ايراني را هم بايد تقويت كرد چرا که وقتي هملت شكسپير
در ايران به زبان فارسي براي تماشاگر ايراني در سالن ايراني اجرا مي‌شود
عين نمايشنامه و هنرمندي ايراني است بستگي دارد كه چگونه به اين متون
نزديك شويم و با شرايطي عرفي، شرعي، اقليمي خودمان همراه بكنيم.
محسن فاضلی:مسوولان اجازه بدهند خود مخاطب قاضی باشد
این منتقد تیاتربا بیان اینکه علت کار شدن متنهای غربی را هیات نظارت
دانست که بیشتر سلایق شخصی را دخیل می کنند تا حقیقت ماجرا، اظهار داشت:
نویسندگان و کارگردان های مطرح در دهه 70و 80 به سمت متون غربی گرایش
پیدا کردند تا بتوانند راحت تر مجوز بگیرند . به همین دلیل کسانی که در
شورای نظارت هستند مانع از این می شوند که به متون ایرانی گرایش پیدا
کنند و نوشته هایشان را سانسور و یا عرصه آنقدر تنگ می شود که نویسنده
ها مجبور به خود سانسوری می شوند.
