تولید خودروهای تجاری به ریل سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ باز می‌گردد؟ مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت در حالی به تازگی از اجرایی شدن طرح تحول در صنعت خودرو تا بازه زمانی دو سال آینده رای خودروها و بن‌سازه‌های قدیمی تجاری و باری خبر داده است که به نظر می‌رسد به دلایل مختلف، روند دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ در این حوزه در سال‌های اخیر به کندی در جریان بوده است.

به گزارش پارسی پرس به نقل از بازار مشترک– الهام صادقی: حدود دوسال و نیم قبل بود که آرش محبی نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌‌سازان خودروی کشور از انحراف بزرگی سخن گفت که در زمینه حرکت در حوزه خودروهای تجاری در کشور رخ داده و موجب شده تا روند دستیابی با اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ در این خصوص به کندی در جریان باشد، آنچه که به اعتقاد وی دلیلش البته تولید کم و گران بودن قطعات چنین خودروهایی بوده است.

معیاری برای توسعه ‌یافتگی

آن زمان این اظهار نظر را در حالی شاهد بوده ایم که صنعت خودروسازی از جمله خودروهای تجاری ارزش و جایگاه ویژه ای در اقتصادی کشورهای جهان دارد و البته بخشی از آن به جایگاهی بازمی‌گردد که در شبکه تولید صنعتی و خدمات پس از فروش دارد، شاید به همین دلیل است که این امر در زیر مجموعه شاخص‌هایی قرار می‌گیرد که از آن در قالب معیاری برای توسعه ‌یافتگی یاد می‌شود.

بحثی که با توجه به ارتباط گسترده آن با زنجیرهای پایین‌ دستی همچنین بالا دستی تولید، صنعتی کلیدی بوده و بنابراین به وضوح جایگاه اش در روند رونق تولید و توسعه صنعتی را به نمایش می‌گذارد.

این در حالی بوده که گاها دلایلی از جمله بی ثباتی نرخ ارز و موارد دیگری مانند کاهش درآمدهای نفتی، همچنین ارزش پول ملی موجب می‌شود تا به دلیل افزایش هزینه‌های تولید خودرو به ویژه خودروهای باری و تجاری در این زمینه همچنان شاهد وابستگی به واردات باشیم.

نباید همه توپ‌ها را به زمین دلایل خارجی انداخت

به این موارد البته دغدغه‌های مربوط به نظام تامین مالی، تحریم‌ها و … را نیز باید اضافه کرد، آنچه که باعث شده تا همچنان شاهد روند کندی در زمینه دستیابی به اهداف مودر نظر در سال‌های اخیر باشیم، به طور نمونه از نظر کارشناسان تحریم‌‌های بین‌المللی را شاید بتوان سدی بزرگ در این خصوص در نظر گرفت.

با این وجود واقعیت این بوده که نباید همه توپ‌ها را به زمین دلایل خارجی انداخت چرا که دلایل داخلی از جمله چالش‌های مربوط به فعالیت شرکت‌های بزرگ فعال در این حوزه مانند ایران‌خودرو دیزل نیز موجب شده تا نتوانیم براساس اهداف تعیین شده در این خصوص پیش برویم، شرکتی که ضرر و زیان زیادی را متحمل شده هرچند که سرانجام موفق شده تا میزان تولیداتش را افزایش دهد و با بانک‌‌ها در این خصوص توافق‌نامه امضا کند تا سرمایه در گردش ایجاد شده و در کنار آن نیز بتواند در راستای فروش محصولاتی مانند آموبولانس و اتوبوس به ارگان‌های مختلف اقداماتی را انجام دهد.

داخلی‌سازی قطعات تا ضرورت توجیه اقتصادی

در این میان البته عبدالله توکلی لاهیجانی مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت معتقد است؛ دلیل اینکه خودروهای تجاری قدیمی هنوز هم در کشور تولید می‌شوند، مقوله داخلی‌سازی قطعات مهم این خودروها در سال‌های گذشته بوده است، براین اساس که در زمینه داخلی‌سازی برای محصولات باید اقداماتی صورت گیرد، برنامه‌ها و تدابیری که نیاز به تولید در مقیاس بالا داشته، زیرا که این تدابیر باید توجیه اقتصادی هم داشته باشد.

در این میان اشاره به این موضوع ضرورت دارد که در زمینه تولید خودروهای تجاری و باری، مقیاس اقتصادی تولید، عامل توجیه سرمایه گذاری برای محصولات جدید بوده بنابراین ضرورت ایجاب می‌کند تا تولیدکنندگان با مشارکت همچنین هم افزایی به سمت تولید محصولات جدید حرکت کنند.

بن‌سازه‌‌های جدید جایگزین قدیمی‌‌ها می‌شوند

اکنون اما در راستای اقدامات صورت رفته برای تحول در صنعت خورد، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت هم از این موضوع خبر می‌دهد که بنابر طرح تحول در صنعت خودرو تا بازه زمانی دو سال آینده بن‌سازه‌های جدید جایگزین خودروها و بن‌سازه‌های قدیمی تجاری و باری می‌شوند.

در این راستا علی‌رضا شاهمیرزایی، معاون تجارت و خدمات وزارت صمت نیز معتقد است که این صنعت در حال نوآوری بوده و مصداق آن هم چنین بوده که هرساله شاهد هستیم از تکنولوژی‌‌ها در حوزه فناوری اطلاعات، ساخت وسیله نقلیه، تغییر کاربری وسیله نقلیه، تنوع خدمات و به موضوعات جدید ورود می‌‌شود.

البته وی براین باور است که خودروهای تجاری بخش عمده وسیله اصلی است که در تولید آن کمبود داریم اما خوشبختانه توانستیم تولید آن را چند برابر کنیم.

این در حالی بوده که حدود دوسال قبل نیز عادل پیرمحمدی، مدیرعامل شرکت ساپکو گفته بود که در سال‌های اخیر و به ویژه پس از تحریم‌‌های دور اول، تولید خودروهای تجاری به دلیل این‌که قطعات و مجموعه‌ها از خارج از کشور تامین می‌شد، دچار آسیب شد، اما با تلاش‌های صورت گرفته در در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ با راهبری مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، خودکفایی‌ها به بار نشسته و عمده قطعات ساخت داخل است.

آمارنامه تجمعی چه می‌گوید؟

اکنون نیز آمارنامه تجمعی شهریورماه امسال که از سوی وزارت صمت منتشر شده است، بیانگر این امر بوده که خودروسازان در در نیمه ابتدایی سال ۱۹هزار و ۷۶۳ دستگاه مینی‌بوس و میدل‌باس، اتوبوس، کامیون، کامیونت و کشنده تولید کرده‌اند.

عدد و رقمی در مدت زمانه مشابه در سال قبل ۱۴ هزار و ۱۶۷ دستگاه بوده و براین اساس می‌توان عنوان کرد؛ تولیدکنندگان خودروهای تجاری در این مدت پنج‌هزار و ۵۹۶ دستگاه معادل ۳۹درصد بیشتری تولیدات داشته‌اند.

با این وجود باید گفت در ماه پایانی تابستان خودروسازان دوهزار و ۳۵۶ دستگاه خودروی تجاری تولید کرده‌‌اند در شرایطی که در شهریور سال ۱۴۰۱ یک هزار و ۱۶۶ دستگاه بیشتر، به سه‌هزار و ۵۲۲ دستگاه، تولید تجاری را به ثبت رسانده بودند.

سیاست که تاثیرگذار بود

در این زمینه البته گفته می‌شود سیاست جایگزینی خودروهای تجاری فرسوده از جمله عواملی بوده که توانسته در این زمینه تاثیرگذار باشد.

با همین به هر حال مقرر شده تا در بازه زمانی چهار ساله ۸۵هزار خودروی فرسوده سنگین با خودروهای داخلی جایگزین شوند.

این در حالی بوده تنها در ۶ماهه امسال خودروسازان ۱۹هزار و ۷۶۳ دستگاه خودروی تجاری تولید کرده‌اند و بنابراین می‌توان بیان کرد دستیابی به این هدف چندان هم دور از انتظار نیست.

هرچند که شرط هم در این زمینه حفظ آمارها و تداون روند رو به رشد در این خصوص خواهد بود. اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که ۲۴ مهرماه نمایندگان خانه ملت در قالب بررسی برنامه هفتم توسعه، ‌به دولت اجازه دادند به ازای اسقاط هر دستگاه اتوبوس و کشنده جاده‌‌ای با عمر بالای ۲۵ سال، نسبت به اعطای مجوز واردات اتوبوس و کشنده جاده‌‌ای با سن کمتر از ۱۰ سال به مالک کشنده اقدام کند.

آنچه که موجب شده است تا بسیاری از کارشناسان تاکید داشته باشند بهترین راه جایگزینی خودروهای فرسوده تجاری مصوبه واردات در این حوزه خواهد بود.

هم افزایی میان شرکت‌‌ها و تشویق بن‌سازه مشترک

در این باره البته از نظر همانطور که اشاره شد، توکلی نیز بر عامل توجیه سرمایه گذاری در کنار مشارکت و هم افزایی به سمت محصولات جدید تاکید دارد.

این که باید در حوزه‌های مرتبط با پیشرانه و اجزای کلیدی به سمت و سوی هم افزایی میان شرکت‌‌ها فعال در این شاخه از صنعت رفت، آنچه که البته برای تحقق آن آئین نامه‌‌هایی هم تدوین شده است تا خودروسازان برای رسیدن به یک بن‌سازه مشترک تشویق شوند.

آنچه اگر به درستی اجرایی شود، می‌تواند وعده توقف تولید خودروهای باری قدیمی تا دو سال آینده را اجرایی کند.