احتمال تولد نوزاد مبتلا به ADHD در کدام خانواده‌ها بیشتر است؟ متخصص روانشناس تربیتی و بالینی گفت: احتمال تولد نوزاد مبتلا به اختلال بیش فعالی (ADHD) در برخی خانواده‌ها با توجه به وجود علت ژنتیک بیشتر است، اما نباید از اثرگذاری عوامل محیطی غافل شد.

به گزارش پارسی پرس: دکتر زهرا براتی با بیان این مطلب که نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) اختلال عصبی رشدی است که مطالعات در سراسر جهان نشان داده است، میلیون ها نفر دچار آن هستند، در پاسخ به این سئوال که دلیل ابتلای افراد به اختلال مورد نظر چیست؟ عنوان کرد: دلیل این امر به‌طور کامل مشخص نیست، اما مطالعات نشان می دهد؛ در ۸۰ درصد موارد منشا ژنتیکی دلیل بروز آن است، با این وجود نباید نقش عوامل محیطی را نیز در بروز این اختلال را نادیده گرفت. مواردی مانند سبک زندگی مادر در دوران بارداری، یا نداشتن وزن کافی نوزاد در زمان تولد.

وی ادامه داد: علاوه براین ممکن است، مادر در زمان بارداری تحت استرس شدید قرار داشته یا آسیب‌های روانی را متحمل شده باشد. مصرف الکل، انواع مواد دخانی یا مخدرها نیز می‌توانند زمینه‌ساز بروز اختلالات ژنتیکی باشد که مادر به صورت ارثی به آنها مبتلا است و این شرایط ماشه چکانی برای بروز آن باشد.

ژنتیک یا دلایل محیطی، کدام مهمتر است؟

این مدرس دانشگاه و روانشناس تربیتی در ادامه با تاکید براینکه به رغم آنچه که عنوان شد تحقیقات صورت گرفته هنوز نتوانسته است دو علت مهم در بروز این اختلال، به عبارتی ژنتیک و عوامل محیطی را از یکدیگر جدا کنند، تا بتوان گفت به طور قطع این اختلال در اثر تغییرات ژنتیکی به وجود می‌آید یا مسائل محیطی در آن دخیل است، خاطر نشان کرد: با این وجود می‌توان بیان کرد، در خانواده‌هایی که یکی از خواهران یا برادران مبتلا به اختلال بیش فعالی است، احتمال تولد نوزاد مبتلا به ADHD بسیار  بیشتر است.

این پژوهشگر و روانشناس بالینی با تاکید براینکه در رابطه با تشخیص وجود اختلال بیش فعالی در افراد، باید در مصاحبه تشخیصی و ارزیابی بالینی نشانه‌ها را بر اساس کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی مورد بررسی داد، تصریح کرد: البته تمام نشانه‌ها قبل از ۱۲ سالگی شروع می‌شوند و باید حداقل ۶ نشانه از نقص توجه یا بیش فعالی یا ترکیبی از هر دو وجود داشته باشد تا اختلال تشخیص داده شود، همچنین اگر فرد بیش از ۱۷ سال دارد، وجود حداقل ۵ نشانه و استمرار آن به مدت ۶ ماه برای تشخیص کافی است.

نشانه‌های مهم نقص توجه

براتی افزود: به عنوان مثال در مورد نقص توجه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد؛

نداشتن تمرکز برای مدت طولانی در کارها یا فعالیت‌ها.

فراموشی یا اشتباهات مرتبط با وظایف روزمره.

گم کردن یا از دست دادن اشیاء یا وسایل مختلف.

عدم توانایی در گوش دادن به صحبت دیگران یا دقت در بحث‌ها.

متخصص روانشناسی تربیتی در ادامه بیان کرد: علاوه براین مواردی مانند؛ ناتوانی در نشستن به‌صورت آرام و بی‌خیال برای مدت طولانی، عدم توانایی در انجام کارها با حالت آرامش، به طور مثال نشستن برای خواندن یا مشغولیت در کاری، بیش‌فعالی در مواقع غیرمناسب، مانند زمان حضور در کلاس یا در محیط‌های اجتماعی، و داشتن حرکت‎های بیش‌فعالانه بدون هدف، مانند پریدن یا دویدن بی‌معنی نشانه‌های بیش‌فعالی به شمار می‌روند.

عدم تمرکز در مکالمات روزمره

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه در توضیح بیشتر درباره علائم این اختلال بیان کرد: بی‌توجهی به جزئیات و تکالیف شغلی یا درسی، داشتن اشتباهات زیاد در فعالیت‌های روزانه،  ناپایداری و عدم تمرکز در مکالمات روزمره، سخنرانی‌ها یا ارائه‌های شغلی و تحصیلی، ناتوانی در دقت و گوش دادن به صحبت‎های طرف مقابل و مشکل داشتن در انجام وظایف و دنبال کردن دستورالعمل‌ها از جمله مواردی هستند که باید آنها را در فهرست نشانه‎های ابتلا به ADHA جای داد.

اجتناب از مسئولیت‌پذیری تا پرتی حواس

وی با بیان اینکه علاوه بر آنچه که بیان شد، افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز، اغلب از اینکه درگیر یک فعالیت، تکلیف یا مسئولیت کاری شوند، اجتناب می‌کنند، میلی به انجام این امور نشان  نمی‌دهند، تصریح کرد: این افراد در مدیریت کارها و تکالیف دچار مشکل هستند. ضمن اینکه اگر فعالیتی را نیز شروع کنند، به سرعت تمرکزشان را از دست می‌دهند و با کوچکترین متغیر مزاحمی در محیط  حواس‌شان پرت می‌شود.

به گفته این مدرس دانشگاه افراد مبتلا به ADHD، در موارد زیادی وسایل‌شان، مانند کلید، تلفن همراه، کتاب، خودکار و … فراموش کرده، جا می‌گذارند یا گم می‌کنند. البته این اتفاقات به صورت ناخواسته برایشان اتفاق می‌افتد و اگر به آنها این موارد را یادآوری کنید، احساس بدی خواهند داشت، چون فراموشی‌شان عمدی نیست.

تشکیل دنیای حباب گونه و دیزنی لندی

متخصص روانشناسی بالینی خاطرنشان کرد: این افراد دنیایی حباب گونه برای خود ایجاد کرده و در آن زندگی می‌کنند، به عبارتی فرد بیش فعال، مانند شخصی است که وارد دیزنی لند یا همان شهر بازی بزرگ می‌شوند و مدام توجه‌شان از یک موضوع به موضوع دیگری جلب شده و بر یک موضوع متمرکز نمی‎شود تا بتوانند به درستی تکالیف درسی یا شغلی‌شان را انجام دهند و با کوچکترین محرک های محیطی حواس آنها پرت می‌شود، براین اساس در انجام تکالیف روزانه و تحصیلی یا شغلی خود نظم و ترتیب ندارد.

مدرس دانشگاه و متخصص روانشناسی تربیتی تصریح کرد: داشتن رفتار تکانشی که در آن فرد بدون داشتن پشتوانه فکری و منطقی رفتارهایی با ریسک بالا و نامتناسب با موقعیتی که در آن قرار دارد از خود نشان می‌دهد را نیز باید از دیگر نشانه‌های ابتلای فرد به ADHA دانست.

مراقب همپوشانی علائم با دیگر اختلالات باشیم

براتی با تاکید براینکه باید مراقب بود تا بیش‌ فعالی با دیگر اختلالات اشتباه گرفته نشود، از جمله نافرمانی مقابله‌ای که در آن افراد هنگام مواجهه با اشخاصی که در موضع قدرت قرار دارند و  به نوعی رفتارهایی همراه با نافرمانی، لجبازی، خشونت، همچنین خشم از خود بروز می‎دهند، گفت: همچنین اختلال عصبی حرکتی یا یادگیری خاص نیز مورد دیگری است که باید در هنگام بررسی علائم مراقب همپوشانی نشانه‌ها با آنها بود.

وی با تاکید براینکه در برخی از موار ممکن است به اشتباه تشخیص داده شود که فرد دچار کمال گرایی است یا کودکان، نوجوانان یا بزرگسالانی که کمال‌گرا هستند در طیف اختلال بیش فعالی قرار گیرند، در صورتی که اینگونه نیست، تصریح کرد: البته افراد کمال‌گرا به دلیل تلاش برای انجام کامل یک تکلیف یا هر آنچه که مدنظر دارند، یا آن را آغاز نمی‌کند، یا در نیمه راه از ادامه‌اش منصرف می شوند.