آیا بازیگوشی کودک نشانه ابتلا به ADHD است؟/ سن بروز بیش‌فعالی و کوه یخ علائم ابتلا را بشناسید، متخصص روانشناس تربیتی و روانشناس بالینی از آمریکا با پاسخ به این پرسش که آیا بازیگوشی در کودکان را می‌توان به تنهایی نشانه بیش فعالی آنها دانست؟ گفت: نکته مهمی که در تشخیص این اختلال باید به آن توجه داشت، نشانه‌های مهم در تشخیص ADHD است که گاها مورد غفلت قرار می‌گیرند.

به گزارش پارسی پرس، الهام صادقی: دکتر زهرا براتی با اشاره به این موضوع که بازیگوشی در کودکان را نمی‌توان به تنهایی نشانه بیش فعالی آنها دانست، تصریح کرد: در این رابطه باید نشانه‌ها و ملاک‎های تشخیص اختلال  ADHD یا همان اختلال نقص توجه و بیش فعالی همچنین مدت زمان بروزشان به دقت مد نظر قرار داد.

نشانه‌هایی که می‌‎گوید کودک‌تان بیش فعال است

وی تصریح کرد: بازیگوشی در کودکان را نمی‌توان به تنهایی نشانه بیش فعالی آنها دانست، بلکه در این رابطه باید علائم و ملاک‎های تشخیص اختلال ADHD یا همان اختلال نقص توجه و بیش فعالی را مدنظر داشت، همچنین مدت زمان بروزشان را بررسی کرد.

متخصص روانشناس تربیتی و روانشناس بالینی ادامه داد: به طور مثال والدین یک پسر بچه چهارساله‌ به روانشناس مراجعه می‌کنند به این دلیل که معتقدند فرزندشان بسیار بازیگوش بوده و بنابراین دچار اختلال بیش فعالی است، در حالی که کودک‌شان به طور طبیعی و به اقتضای سنی که دارد، بازی و شیطنت می‌کند، بنابراین رفتار وی جزئی از فرایند رشد به شمار می‌رود و ما نمی‌توانیم به او برچسب ADHD بزنیم.

علائم مهم در کودکان

براتی همچنین با اشاره به این مطلب که علائم ابتلای فرد به این اختلال را می‌توان در چند محور کلی دسته‌بندی کرد، افزود: ناتوانی حفظ تمرکز برای مدت زمان طولانی ، بی‌توجهی در رسیدگی به امور درسی، اجتناب از پذیرش مسئولیت‌، بی‌قراری و ناتوانی در همراهی در فعالیت‌های گروهی از جمله مواردی به شمار می‌رود که هنگام مشاهده باید با دقت بیشتری به آنها پرداخت چرا که می‌تواند نشانه‎هایی برای ابتلا به بیش فعالی در فرد باشد.

وی ادامه داد: کودکان مبتلا به ADHD چه در سنین مدرسه و چه بعدها وقتی به بزرگسالی رسیدند در محل کار آرام و قرار ندارند، در کلاس و محل کار پیچ و تاب می خورند، دست و پاهایشان را تکان می دهند، یکجا بند نمی‌شوند و به دفعات از روی صندلی بلند می‌شوند. در حیاط مدرسه یا دیگر فضاها مدام در حال دویدن هستند. آنها بیش از اندازه و نسنجیده حرف می‌زند، در حین مکالمه با افراد پیوسته مکالمه افراد راقطع می‎کنند، در فعالیت‌های گروهی قادر به صبوری نیستند، رعایت نوبت برای‌شان مفهومی ندارد، به همین دلیل در موارد زیادی با همسن و سال هایشان دچار بحث و مشاجره می‌شوند.

برچسب‌زنی ممنوع

این متخصص روانشناسی تربیتی در ادامه خاطرنشان کرد: به طور نمونه دانش‌آموز مبتلا به اختلال بیش فعالی زمانی که معلم در کلاس درس ریاضی مساله‌ای را تدریس می‌کند، در صورت ابتلا به این اختلال اگر تمرینی داده شود در حل آن دچار مشکل خواهد شد، چرا که به دلیل نقص توجه در دنبال کردن بحث و ناتوانی در تمرکز نمی‎تواند راه‌حل آموزش داده شده را به درستی دنبال کنند. البته باید این نکته را نیز در نظر گرفت که ممکن است، ناتوانی در حل تمرینات و از دست دادن توجه و تمرکز دلیلش موارد دیگری مانند اضطراب کودک با توجه به شرایط موجود در کلاس درس باشد، بنابراین نباید تنها به علت وجود این شرایط بدون بررسی دقیق‌تر برچسب نقص توجه به فرد زد.

نکته مهم؛ سن بروز بیش فعالی

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرسش که بیش فعالی در چه سنی بروز می یابد، یا فرد را درگیر می‎کند؟ نیز بیان کرد: این اختلال در سنین پیش از ورود به مدرسه آغاز می‌شود، با این وجود تا زمانی که کودک وارد مدرسه نشود و در آن محیط قرار نگیرد، به‌طور معمول تشخیص دقیق آن بسیار سخت خواهد بود. البته ممکن است اختلالات رفتاری پیش از هفت سالگی آغاز شده باشد، ولی همچنان باز هم رسیدن به این نتیجه نیاز به تشخیص دقیق دارد، زیرا شیطنت و هایپر اکتیو بودن کودک ممکن است به دلیل روند رشد وی باشد و ما نمی‌توانیم قاطعانه برچسب اختلال را به وی بزنیم.

براتی افزود: اگر این اختلال به تشخیص روانشناس بیش فعالی یا همان هایپر اکتیو باشد که قبل از هفت سالگی شروع شده است، حداقل باید به مدت ۶ماه براساس راهنمای تشخیصی بالینی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR تداوم داشته و در رفتارها و عملکرد فرد تاثیرگذار بوده باشد.

کوه یخ  و نشانه‌هایی که از آنها غفلت می‌شود

متخصص روانشناس تربیتی و روانشناس بالینی از آمریکا با بیان این مطلب که بررسی عملکرد تحصیلی، شغلی یا اجتماعی افراد از جمله روابط بین فردی می‌تواند تا حد زیادی به ما در تشخیص بیش فعالی، نقص توجه یا بی‌توجهی (ADHD) کمک کند، اظهار کرد: البته هیچ یک از موارد اشاره شده نباید تحت تاثیر سوء مصرف مواد مخدر یا شرایط ویژه یا دوره‌ای از مرحله رشد فرد باشد.

به گفته این روانشناس بالینی بروز اشتباهات زیاد در فعالیت‌های روزانه،  ناپایداری وعدم تمرکز در مکالمات روزمره، سخنرانی‌ها یا ارائه مطالب، ناتوانی در دقت و گوش دادن به صحبت‎های طرف مقابل، فراموشی یا اشتباهات مرتبط با وظایف روزمره و گم کردن یا از دست دادن اشیاء یا وسایل مختلت، همچنین داشتن مشکل در انجام تکالیف و دنبال کردن دستورالعمل‌ها از جمله مواردی هستند که به عنوان نشانه‎های ابتلا به ADHA  باید به آنها توجه داشت.

براتی با تاکید براینکه موارد اشاره شده شامل نشانه‌هایی قابل مشاهده در  نقص توجه می‌شود و اگر علائم ابتلا به این اختلال را مانند کوه یخ بدانیم آنچه بیان شد، در نوک قله کوه یخ قرار گرفته است، بیان کرد: اما علائم و نشانه‎هایی نیز هستند که در بسیاری از مواقع مورد غفلت واقع می‌شوند، نشانه‌هایی که در سطح زیرین این کوه یخ قرار دارند.

وی در توضیح بیشتر تصریح کرد: به طور نمونه افراد دارای تکانشگری و نقص توجه، بدون فکر عمل می‌کنند، در فعالیت‌هایشان از این شاخه به آن شاخه می‌پرند، بدون اینکه فکر کنند رفتار و کارشان چه عواقبی با خود به همراه خواهد داشت.

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه ادامه داد: اشخاص مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه،  بی‌قرار بوده و دارای سطح بالایی از انرژی  هستند، اغلب خود را در گیر چند کار می‌کنند که هیچ کدام را نمی‌توانند به‌درستی به اتمام برسانند، همچنین در کارهایی که در آن توجه به جزئیات مهم است، نمی‌توانند به خوبی عمل کنند.

این متخصص روانشناس تربیتی و روانشناس بالینی از آمریکا در توضیح بیشتر با اشاره به اینکه، ذهن افراد مبتلا به اختلال نقص توجه، سازماندهی درستی ندارد، تصریح کرد: آنها نظم و ساعت نمی شناسند و درکی از مدیریت زمان ندارند، در انجام کارها لحظه آخری هستند و به درستی کار را به پایان نمی‎رسانند. علاوه براین بسیار نامنظم و بی نظم هستند. به طور مثال اگر دقت کنید متوجه خواهید شد که اتاق و کمد لباس آنها نامرتب و به هم ریخته است که این امر نیز به نبود یا ضعف تمرکز آنها باز می گردد.

به گفته براتی یکی دیگر از نشانه‌های دیگری که در سطح زیرین این کوه یخ قرار دارند، این بوده که آستانه تحمل این افراد در برابر ناامیدی پایین است و تحمل بسیار کمی در برابر ناامیدی دارند. بنابراین از اینکه با یک موقیت چالش برانگیر مواجه شوند، دوری می‌کنند، اگر هم در چنین شرایطی قرار گیرند، زود و به شدت عصبانی می‌شوند.

وی در ادامه اظهار کرد: مبتلایان به اختلال مورد نظر در درک و افکار و احساسات دیگران دچار مشکل بوده و قادر به درک آنها نیستند، این امر در مواجهه این افراد با اطرافیان و در تعامل آنها اثر می گذارد و ممکن است از سوی همسالان و اطرافیانشان ترد شوند. مواردی که باید توسط درمانگر و در موارد تخصصی از سوی متخصص اعصاب و روان مدنظر قرار گیرد.