این که اصولاً مبادله چیست، چگونه در روابط انسان‌ها سازواری و هماهنگی پدید می‌آورد، و چرا بدون آن ما آدم‌ها گزینه‌ای جز زیستن در فقر و توحش و جداسری نمی‌داشتیم. نویسنده کتاب، آقای تام پالمر، کوشیده تا با جمع‌آوری یک سری مقالات مرتبط، مسئله چیستی داد و ستد را از زوایای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فلسفی، تاریخی و فرهنگی مورد بررسی قرار دهد.
فرایندی که به خلق ثروت می‌انجامد و پیشرفت و بهبود انسانی را ممکن می‌سازد، فرایندی که جامعه‌ساز و تمدن‌ساز است و فقر و رنج جوامع انسانی را در مقیاسی وسیع و باور نکردنی کاهش می‌دهد، می‌بایست که در ذات خود پسندیده و «اخلاقی» نیز باشد، و نام این کتاب نیز از همین رو «اخلاق سرمایه‌داری» است. بیشتر مقالات کتاب با اشاره به خطر رواج فساد اداری و سیاسی و عوام‌فریبی در جوامع غربی، نسبت به انحراف از اصول سرمایه‌داری اخلاقی هشدار می‌دهند و مبانی آزادی اقتصادی، کارآفرینی، و ارجمندیِ خلق ثروت را بار دیگر از نو تعریف می‌کنند.

کتاب شامل مجموعه مقالات متنوعی از متفکران، نویسندگان، کارآفرینان، و اقتصاددانان برجسته از کشورها و فرهنگ‌های مختلف است که همگی در چند نکته اساسی با هم اتفاق نظر دارند، از جمله این که: مبادله و تجارت آزاد میان انسان‌ها موجب رشد و شکوفایی اقتصادی جوامع بشری می‌گردد، احتمال بروز جنگ و درگیری را کاهش می‌دهد و صلح و دوستی پایدار برای مردم به ارمغان می‌آورد. از نظر نویسندگان کتاب، سرمایه و ثروتی که از طریق کارآفرینی خلاق کسب می‌گردد از آن جهت که برای افراد پرشمار و مختلف (و در نهایت برای کل جامعه) ارزش و توانمندی ایجاد می‌کند واجد ارجمندی و قابل تقدیر است.
نویسندگان مقالات مندرج در این کتاب ضمن بررسی موضوع مبادله و همکاری از زوایای مختلف اقتصادی، فرهنگی، فلسفی و تاریخی، به تبیین این واقعیت می‌پردازند که کارآفرینی، ابتکار اقتصادی و مبادلۀ آزاد بین مردم ریشه در نیاز آدم‌ها به همدیگر و تمایل طبیعی آن‌ها به خوشبختی و رفاه خود و هم‌نوعانشان دارد. همۀ انسان‌ها، فارغ از نژاد و فرهنگ و باورهای‌شان به خوبی آگاهند که بدون پای‌بندی اخلاقی به تعهدات و احترام به قرادادها هیچ‌گونه همکاری و مبادلۀ شرافتمندانه‌ای در میان‌ آن‌ها نخواهد پایید. بنابراین، همکاری و مبادله (که اساس هرگونه فعالیت اقتصادی و منشأ همه توانمندی‌ها و ثروت‌های اجتماعی است) در ذات خود یک امر اخلاقی محسوب می‌گردد.