این حرکت  در قوانین ایران عملی مجرمانه تلقی شده و مجازات‌هایی تعزیری همچون جریمه، شلاق و حبس نیز برای آن در نظر گرفته شده است چرا که مجازات‌ها در عمل هم نتوانسته این ناهنجاری اجتماعی را به صورت کامل مهار کند.

درباره چرایی این موضوع با سرگرد نیک نفس در پلیس فتا به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌آید.

– با گسترش روز افزون فروش سیم کارت‌های اعتباری بدون ضابطه این خط‌ها با قیمتی پایین و بدون محدودیت سنی در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد که وسیله‌ای برای مزاحمان و برخی اقدامات تبهکارانه مجرمان شده است. در این زمینه پليس فتا چه طرح‌هاي پيشگيرانه‌ای دارد؟

ضريب نفوذ تلفن همراه طي سال‌هاي اخير به شدت افزايش داشته است. آمارهای رسمی گویای این مطلب است چرا که گسترش استفاده از این وسیله ارتباطی  در کشور بالاي 75درصد شناخته شده است. اين موضوع فرصت‌هايي را براي كسب و كارهاي مختلف ايجاد كرده و از سوی دیگر به‌عنوان ابزار مجرمانه هم استفاده مي‌شود. علاوه بر مزاحمت وسیله‌ای برای کلاهبرداری‌ها نیز شده است. کلاهبرداران با استفاده از این خطوط اقدامات مجرمانه‌ای انجام می‌دهند که در این میان  پيامك‌های مزاحمت‌آمیز و گاها تبلیغاتی در برخي موارد به يك موضوع حاد تبديل شده است. اين گونه پيامك‌ها را به دو گروه مي‌توان دسته‌بندي كرد؛ دسته‌اي از پيامك‌ها مجرمانه‌اند و با انگيزه كلاهبرداري ارسال مي‌شوند و دسته‌ای دیگر با انگيزه مزاحمت براي افراد که یا به صورت انبوه يا به صورت فردي براي اشخاص ارسال می‌شوند. هر كدام از اينها موضوعات متفاوتي را تشكيل مي‌دهند. از سوی دیگر مزاحمت‌هاي انبوه تحت عنوان پيامك تبليغاتی مطرح شده كه موضوع جداگانه‌اي است. طی تفاهمي كه میان سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي (رگولاتوري) كه ناظر بر كار اپراتورها است با پلیس فتا صورت گرفته و رسيدگي به شكايات از طريق رگولاتوري انجام مي‌شود. مشترکان می‌توانند از طريق سايت سازمان تنظيم مقررات، ثبت شكايت كنند و در صورتي كه اپراتور مربوطه اقدامي براي پاسخگويي به شكايت نكند، عدم رضايت مشترك منجر به تشكيل پرونده قضايي خواهد شد و در نهايت پليس به‌عنوان ضابط قضايي به اين حوزه ورود می‌کند. پيامك‌هاي تبليغاتي يك فرصت محسوب مي‌شود اما بايد مسائل اخلاقی و عرفی جامعه  هم مد نظر قرار گیرد. در بهمن ماه سال گذشته سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي ابلاغيه‌اي را به اپراتورها صادر كرد مبنی بر اینکه از مشتركان درخصوص دريافت پيامك‌هاي تبليغاتي تاييديه بگيرند. اين موضوع در یک بازه زمانی مورد توجه قرار گرفت ولي باز هم مسكوت ماند. امید آن می‌رود که مسئولان دقت نظر بیشتری راجع به اين موضوعات داشته باشند.

– برای طرح شکایت از مبانی قانونی از چه طریقی باید وارد عمل شد؟

کسی که با پدیده مزاحم تلفنی مواجه می‌شود، می‌تواند از دو مسیر شرکت‌های مخابراتی یا دادسرا از فرد مزاحم شکایت کند. هرچند شرکت‌های مخابراتی نیز در صورت استمرار مزاحمت در نهایت پرونده را به محاکم قضایی ارسال می‌کنند. طبق ماده641 قانون مجازات اسلامی هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص مزاحمت ایجاد کند؛ بنا به رای مراجع قضایی علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا 6 ماه محکوم خواهد شد. در صورتي كه اين موضوعات مورد پيگيري قرار بگيرد قانون مجازات‌هاي سنگيني در نظر گرفته است به علاوه در صورتي كه به شكايت رسيدگي نشود امكان اينكه به طور مستقيم با عنوان «مزاحمت» طرح شكايت كنند باید  رسيدگي قضايي صورت گيرد كه مزاحمت‌هاي تلفني هم مشمول اين قانون مي‌شود. متاسفانه اقداماتي كه در سال‌هاي اخير با انگيزه اقتصادي و حجم خطوطي كه واگذار شده، مشكلاتي را در اين حوزه ايجاد کرده است. طي جلساتي كه با اپراتورها داشتيم، متقاضی اقداماتي در مورد ساماندهي مشتركان بودیم. البته طي يك و دو سال گذشته با سختگيري بيشتري واگذاري خطوط انجام شده و تا حد زيادي امكان شناسايي افراد صاحب خط وجود دارد. لازم به ذکر است برای رسیدگی به مزاحمت‌هاي تلفني طبق دستورالعمل از طريق اپراتورهاي مربوطه و سازمان تنظيم مقررات راديويي اقدام به تنظيم شكايت کرده که اخطارهاي لازم داده مي‌شود. در صورتي كه رسيدگي نشود از دریچه  مراجع قضايي ورود می‌کنند که براساس قانون مجازات يك تا شش ماه زندان در نظر گرفته شده است. در اين میان يا اپراتور مربوطه كه مزاحمت از طريق خط مربوط به  آن اپراتور ايجاد شده قادر به ارايه اطلاعات فرد مزاحم به مرجع قضايي يا پليس است. در صورتی که مقدور بود  مظنون به مراجع قضايي معرفی شده، در غير اين صورت خود اپراتور باید پاسخگو باشد و در برابر قانون مسئول است. مردم به راحتي نبايد از حق خود بگذرند كه با اين كار نه تنها  حق خود را پايمال می‌کنند بلكه موجب ضایع شدن حقوق دیگران هم می‌شوند و اين فرصت را به مجرمان  می‌دهند که دوباره مرتكب خطا شوند.

– پلیس فتا چه اقدامي در زمینه پيامك‌هاي تبليغاتي که منجر به  دخالت در حريم خصوصي افراد می‌شود، انجام داده
‌ است؟

بحث پیامک‌های تبلیغاتی موضوع میان بخشي بین سایر دستگاه‌هاست. با تفاهمي كه با سازمان  رگولاتوري و پلیس فتا صورت گرفته حداقل رشد ارسال پيامك‌ها در زمان‌ها و محتواي نامناسب تبليغاتي را كاهش داده علاوه بر اينكه در حوزه پيشگيري و مراجع قضايي هم اقداماتی انجام شده است. به طور مثال سال گذشته پرونده قضايي در پليس فتا با موضوع دسترسي غيرمجاز به اطلاعات مشتركان تلفن همراه در دست بررسی قرار گرفته بود که جنسيت و شغل مشترکان به صورت طبقه‌بندي شده به فروش گذاشته شده است. پليس فتا در اين زمينه تشكيل پرونده قضايي داد که مسئولان دستگاه‌هاي ذي‌ربط براساس دستور قضايي فراخوانده شدند و مورد بازجويي قرار گرفتند، اين پرونده در حال حاضر تكميل شده و در دادسراي ويژه جرايم رايانه‌اي در دست رسيدگي است و به‌زودي پرونده به دادگاه ارجاع خواهد شد. با اعلام مشخصات كامل كه منجر به پيشگيري شود، رسانه‌اي خواهيم كرد که تلنگري به مجرمان زده ‌شود. موضوع حريم خصوصي افراد، خط قرمز ماست چرا که  یکی از مهمترین اهداف پليس فتا حفظ حريم خصوصي افراد در بستر فضاي مجازي و ارتباطات ديجيتال است.

– استفاده از سیم کارت‌های اعتباری در کشور و بی‌توجهی این شرکت‌ها به ثبت‌نام مشترکان باعث شده طی سال‌های اخیر علاوه بر مزاحمت‌های تلفنی با گروه جدیدی از مجرمان تلفنی روبه‌رو شویم که بعد از اقدامات مجرمانه‌شان بدون اینکه ردی از خود باقی بگذارند، متواری می‌شوند. راهکارهای مقابله با این پدیده شوم را از نگاه پلیس فتا بفرمایید؟

دادسراها به شکایتی که به وسیله مخابرات ارسال شده باشد، سریع‌تر رسیدگی می‌کنند. عنوان شکایت می‌تواند «ایجاد مزاحمت تلفنی» یا «ایجاد مزاحمت تلفنی از طریق ارسال پیامک» باشد. در صورتی که مزاحم تلفنی از الفاظ غیرمودبانه استفاده کرده باشد، امکان افزوده تقاضای «اعاده حیثیت»‌ به شکایت نیز وجود دارد. مخابرات نیز اطلاعات موردنظر را برای تصمیم‌گیری در اختیار دادگاه قرار می‌دهد، در مواردي هم كه موضوع عدم دسترسي به اطلاعات مجرمان وجود داشته باشد از طريق محاکم  قضايي و  پليس اقدام کرده و اپراتورها مجرمان را شناسايي مي‌كنند در صورتي كه اپراتورها  نتواند اطلاعاتی را در اختيار بگذارند، مسئول‌اند كه با دستور قضايي مسئولان مربوطه احضار می‌شوند. شرکت مخابرات در این زمینه از ظرفیت‌های مخابراتی قابل‌توجهی برخوردار است و حتی توانایی شناسایی مشخصات فنی گوشی تلفن همراه مزاحم را نیز دارد.